TİYATRO BİNASI TASARIMI

Tarihi Bakış: Tiyatro planlaması karışık fonksiyonel ilişkilerin kurulmasında belli bir anlayışı gereksinir. Bir çok konu tiyatronun gelişme tarihine bakışla daha anlam kazanır. Tiyatrolar, farklı kurumların sürekli olarak 2500 yıldan fazla bir zamandan beri uğraşa geldikten yapısal görevi teşkil etmektedir. Her bir tiyatro yapısı günümüzde büyük çapta tarihi geleneğe ayak uydurmakla birlikte bu gelenek tarzından sıyrılmak için de çaba sarf etmektedir. Aşağıdaki bir kaç örnek, yapı tipinin tarihi gelişmesini göstermektedir. Atina'daki Dionysos Tiyatrosu, ve Roma'daki Marcellus Tiyatrosu Avrupa Tiyatro yapısının başlangıcını oluşturmaktadır. Roma'daki tiyatro taştan yapılan ilk tiyatrodur. Swan tiyatrosunun iç kısmı van de Witt tarafından 1596 yılında tasarlanmıştır. Önceki Rönesans tiyatroları mevcut sütunlar üzerinde kurulan geçici ahşap yapıdır. Vasari tarafından, örn. ahşap, yeniden kullanılabilen sistem, Florenz'deki Palazzo Vecchio, Salona dei Cinquecento için geliştirilmiştir. Localar 17. yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. Hareket edebilir kulis sistemli ilk yapı tarzı Parma'da Farnese Tiyatrosu için geliştirilmiştir. Milano'daki Scala Tiyatrosu, 18. ve 19. yüzyıllardaki Opera yapısının örneğini teşkil etmektedir. New Yorkta 1966 yılında inşa edilen "Met" de bu tarz bir yapıdır. Büyük Fuaye, 1875 yılında yapılan Büyük Paris Operası olan Garbier için örnektir.

Günümüz Tiyatro Yapısında Eğilimler

Günümüzde 2 eğilim mevcuttur.

1. 19. ve 20. yüzyıl tiyatrolarının bakımı, onarımı ve modernleştirilmesi.

2. Deneysel yeni yapılar, açık oda karakterli, örn. Lehniner Platz'daki tiyatro sahnesi. Aynı yönde bir çok onarımlar, 80-160 kişilik Atölye-Tiyatro dönüşümleri mevcuttur.

Opera ve Tiyatro Binası : Tiyatro yapısının iki farklı şekli.

1.Opera Binası: 18 ve 19. yüzyıl İtalyan Opera yapıları geleneğine dayanmaktadır. Bu ise bariz bir şekilde seyirci yeri ile sahne arasında orkestra yeri ve büyük miktarda oturma yeri sayısı ile (1000-4000'e kadar seyirci yeri) mahalli-mimari ayırımı karakterize etmektedir. Loca ve büyük miktarda seyirci oturma yeri ile sıra sistemi, örn. Scala Milana 3600 oturma yeri, Berlin Alman Operası 1986 oturma yeri, New York Metropolitan Operası 3788 oturma yeri, Paris'deki Bastille Operası 2700 oturma yeri. Sıra/Loca tiyatrosu olarak Opera biçiminin kontra noktasını Beyrut'daki tiyatro teşkil etmektedir. Bu Yunan/ Roma örneğine göre Parket tiyatrosu olarak tasarlanmış olup 1645 kişiliktir.

2. Tiyatro Binası: 19 yüzyıl Alman reform tiyatrosunun geleneğini yapısal anlamda oluşturmaktadır. Bu, parket biçimi ve (yani seyirciler yükselen dönemeçli yüzeyde) ön sahne ile karakterize olmuştur. Tiyatro özellikle Ingiliz tiyatro geleneğini aramaktadır. İngiltere'den modern örnekler: İngiltere'de festival tiyatrosu, Powell ve Moya 1962. Almanyadan bir örnek: Nationaltheater Mannheim, Küçük Ev, Weber, Hğmer, Fischer 1957. 70'li yıllarda denemeler sonucu yer değiştirebilir açık salon biçimi pekiştirilmiştir. örnek Concordia Theater Bremen (Eski sinemaların dönüşümü). Berlin'deki Lehniner Platz'daki tiyatro mahal değişik olanaklarına örnek oluşturmaktadır.

Tiyatro Tipleri ve Şehir Büyüklükleri

50 000 Nüfus - Bölge tiyatrosu (500-600 kişilik), bölgede değişik oyun yerleri, ön tarafta oyun tiyatrosu.

50-100 000 Nüfus - Bölge tiyatrosu ve şehir tiyatrosu. Tiyatro ve Operet.

100-200 000 Nüfus - Üç kısımlı tiyatro takr. 700-800 kişilik

200-500 000 Nüfus - Opera ve Tiyatro için taksim edilmiş tiyatro odaları. Çoğunlukla çift tiyatro olarak mevcuttur. Küçük opera odaları 800-1000 kişilik, deneysel tiyatrolar 600-800 kişiliktir.

500-1 Milyon Nüfus - Ayrı tiyatro. Orta büyüklükteki opera odaları 1000-1400 kişilik, tiyatro evleri 800 kişiliktir. Bunun yanında küçük stüdyo sahneleri vardır.

1 Milyon Nüfus - büyük opera binaları 1400-2000 kişiliktir. Büyük tiyatro binaları 800-1000 kişiliktir ve büyük miktarda deneysel küçük tiyatrolar mevcuttur.

Yapı talimatlarının yanı sıra tiyatro yapı planlamasına dair yasalar tiyatro binalarını tasarımını belirler.

Tiyatro ve Sahne / Oyun yeri yüzeyi

Tiyatronun büyüklüğü: Seyircilerin sayısı gerekli esas yüzeyi belirler. Oturan seyirci için 5 m²/seyirci hesaplanmalıdır. Her bir geçitteki oturma sırası uzunluğu 16 kişilik olmalı, bu uzunluk, şayet yan tarafta her 3-4 sırada bir 1 m genişliğinde bir çıkış kapısı var ise 25 kişilik de olabilir. Çıkış, imdat çıkışlarında her 150 kişi için 1 m genişlik (en az 0,80 m) öngörülür.

Mekan Hacmi: Akustik gereksinimlerin esasına dayanılarak şu sonuç ortaya çıkar: Tiyatro takr. 4-5 m3/Seyirci - Opera takr. 6-8 m3/Seyirci. Hava hacmi havalandırma tekniği nedeniyle, şiddetli hava değişimin' önlemek için daha az olmamalıdır.

Seyirci Mekanının Proporsiyonları: Seyircilerin psikolojik algılaması ve bakış açısı veya olduğu yerlerden en iyi görme olanaklarından oluşturulmuştur.

1. İyi görme, baş hareket ettirilmeksizin, fakat hafif göz hareketi ile takr. 30°

2. İyi görme, çok az bir baş hareketi ile ve az bir göz hareketi ile 60°.

3. Baş hareket ettirilmeksizin max. algılama açısı takr. 110°, yani bu alanda tüm süreçler "göz açısında" algılanır. Bu alan üzerinden, bakış açısından "bir şeyler" silinmeye başladığından, güvensizlik oluşmaya başlar.

4. Baş ve omuz hareketinde algılama alanı 360°'de mümkündür.

Klasik Seyirci Mekanının Proporsiyonları: Portalın son sıra mesafesinde ("Sahneden başlar") aşağıdaki değerler aşılmamalıdır - Tiyatrolar max. 24 m. (Mimiğin tanımı için maksimal mesafe) - Opera 32 m (büyük hareketler algılanılabilir).

Seyirci salonu genişliği : Yan tarafta oturan seyircilerin sahneyi görmesi gerektiği prensibinden oluşur. Varyasyonlar mümkündür. 18 ve 19. yüzyıl klasik tiyatrolarının akustiğini sağlamak için özel proporsiyon kurallarının dikkate alınması gerekir.

Oturakların yükseltilmesi (Rampa) : Seyirci mahallinde oturakların yükseltilmesi bakış çizgisinden oluşur. Görüş hizası konstrüksyonu seyirci mahallindeki tüm yerler için geçerlidir. Göz seviyesinde yükseltilmesi ve görüş eğrisi: Her seyirci yerinden, tek düze bir yükseltiyi gerektirir (12 cm); koltukların kaydırılarak yerleştirilmesi ön sıradakilerin başları arasındaki boşluktan görmeyi sağlar. Tiyatrolarda görüş problemleri ile ilgili matematiksel kaynaklar mevcuttur. Seyirci sıralarının dairesel formda dizaynı sadece sahneye tam hakimiyet için değil aynı zamanda çevreyi daha iyi algılaması içindir. Rampa yüksekliği ve Parket basamakların. belirleyen portal yüksekliği tavan çizgisinin akustik gereksinimlerinden oluşur. Sahneden ve ön sahneden yansıyan yankının mahale eşit oranda yansımasının sağlanmasına özen gösterilmelidir. Sıraların üstteki oturma yerlerinden sahnenin derinlemesine görünmesinin sağlanmasına dikkat edilmelidir. Gerekirse, portal yüksekliği büyütülmelidir. Deneysel mahalin proporsiyonları Burada seyirci ve oyun yüzeylerinin farklı şekillerde düzenlenmesini gerektiren nötr veya açık tiyatro mahalleri söz konusudur. Bu farklı düzenlemeler aşağıdaki şekilde sağlanır:

A. Sabit zemin üzerinde mobil sahne podyumları ve mobil seyirci sahneleri konulur.

B. Kaldıraçlı podyumlardan oluşan mobil yer zemini. Bu çözüm, A'ya nazaran teknik açıdan zor olup pahalıdır ve bu yüzden 150-450 kişilik büyük mahallerde kullanılır. A tipi küçük tiyatrolar ve yeterli alt mahal' olmayan, daha doğrusu kullanılmayan mahaller için elverişlidir. 99 kişilik büyüklük hacimleri, Toplantı Yerleri Nizamnamesine göre, 100 kişiden fazla yerler için geçerli kılınmıştır. 99 yer x 0,6 m² = 60 m² (2/3) + 30 m²(1/3) Sahne alanı 90-100 m² Çok yönlü kullanım için 1:1,6 mahal proporsiyonları mevcuttur.

Mahalin kesiti: Basit mahallerde teknik tavandan vazgeçilebilir. Bunun için elle kumanda edilebilen tavanlar önerilir (El krikosu ile tavana çekilen payandalar.

Büyük B Tipi, 450 ve daha fazla seyirci yeri mevcuttur. Düzenlenişi A'ya benzer, fakat zemin topografisinin değiştirilmesini kolaylaştırmak amacı ile mobil zemin vardır. Problem: Büyüklüğü ve podyumun kaldırma hassasiyeti. Podyumun kaba topoğrafisinde çoğunlukla elle podyumun hassas topografisi sağlanır.

Sahne, Yan Sahne ve Deponun Proporsiyonları

1. Toplantı Yerleri Nizamnamesine (VstattVo) göre üç sahne tipi (100 kişiyi aşan toplantı yerleri için geçerlidir). Toplantı yerleri nizamnamesi faklı sahne formlarını tanımlar:

Tam sahne: Sahne yüzeyi 100 m²'den fazladır. Sahne döşemesi sahne boşluğunun 1 m üstündedir. Tam sahne için önemli olan, tehlikeli durumda seyirci mahalini sahneden ayıran demirden koruma perdesinin olmasıdır.

Küçük Sahne: Esas yüzey 100 m²'den büyük değildir, sahne genişletme olanağı yoktur (Yan sahneler), sahne döşemesi portal yüksekliğinden 1 m fazla değildir. Küçük sahneler demir perde gerektirmez.

Senaryo alanı: Döşeme çıkıntısı olmaksızın yükseltilmiş oyun alanı . Senaryo alanının özelliği perde ve dekorasyonlardadır. Bunlar işletmeyi kapsar, senaryo alanının planlamasını etkilemez. Deneysel mahaller senaryo alanı tamamına dahildir.

2. Sahne proporsiyonları : Sahne proporsiyonları seyirci mahalinin görüş çizgisinden geliştirilmiştir. Sahne yüzeyi, oyun yüzeyi artı çevre ve çalışma yüzeyini oluşturur. Mobil senaryo yüzeyleri yüksekliği ayarlanabilen podyum ve kaldıraçlı podyumdan oluşur. Biçiminin değişkenliği yüzeyin münferit elemanlara taksimatıyla meydana gelir. Esas ölçü 1 x 2 m'dir.

Sahne Yüzeyi (Yan Sahneler) ve Dönüşüm Tekniği

18 ve 19. yüzyılların klasik sahne sistemleri sadece ana sahneyi tanıyordu. Dönüşüm ise, yerden tasarruf sağlayan ve şaşırtıcı bir hızla dönen kayar sahneler sayesinde oluşmuştur. Arka sahnelerin fonksiyonu, derinlemesine sahne perspektifi sağlamak içindir. Modern sahneler plastik sahnelerdir (Dekorasyonlar). Dönüşümler yan sahnelerin oluşumunu gerektirmiş ve bunlara dekorasyonlar düz sahne arabaları ile nakledilmiştir. Dekorasyonların değişimlerinin yanı sıra diğer dönüşüm teknikleri de mevcuttur. Opera 2 yanal sahne ve 1 arka sahneyi gerekli kılmıştır. Küçük 3 kısmi' tiyatrolar 1 yanal ve 1 arka sahnelerle oluşmuştur.

Yardımcı Alanlar

Sahne yüzeyleri, podyum ve tribünler için dekorasyon ve depolama için yardımcı alanlar gerektirir. Bu alanlar sahne alanı büyüklüğünde olmalıdır. İstif yüzeyinin yer gereksinimi katlanmış podyum ve tribünlere göre hesaplanır. Yardımcı mekanlar, istif yüzeyleriyle beraber tüm alanın takr. % 30'unu teşkil eder. Sahne yüzeyleri üzerinde normal sahnelere göre daha az dekorasyon gerektirir. Bunun için nedenler: Bir çok taraflı sahne yüzeyinde gerekli görünüm mevcuttur. Emniyet nedenlerinden dolayı dekorasyonun kullanımı, nizamnamelerle kısıtlanır. Depolar sahne eşya dekorasyonlarının muhafazasını sağlar. Bunlar aşağıdakilere taksim edilir: Dekorasyon, geri perdeler, mobilyalar, sahne donatımı için depolar. Kıyafetler, şapkalar, ayakkabılar, maskeler, peruklar için depolar. Işıklandırma, dekorasyon ve kıyafet depoları büyük yer gereksinimi gerektirir. Dekorasyon deposu: özellikle ağır parçalar sahne yüksekliğinde ve sahnenin yakınında olmalıdır. Dekorasyon ve kıyafet depolarının ölçüleri için isnat değeri repertuardaki senaryoların sayısına bağlıdır. Oyun ve 3 kısımlı tiyatroda 10-12 parça, operada 50 perde ve daha fazlası gerekir. Her bir oyun için yuvarlak olarak oyun yüzeyinin 20-25 depo yüzeyi , yani sahneye konulan oyunda oyun yüzeyinin 3 misli, operada ise 10 misli gereklidir. Uygulamalar, depoların gittikçe küçüldüğünü göstermiştir, bundan dolayı tiyatro ve özellikle operaların depoları yapının dışındadır.

Büyük nakliyat masrafları modern nakliyat ve depolama tekniğini gerekli kılmıştır: Bilgisayar kumandalı depolamalı konteynır sistemi. Her bir sahneye koymada 2-4 konteynır (Operalardaki özel durumlarda 12 konteynıra kadar) örnek: Berlin Alman Operası: Sahne ile doğrudan irtibatlı depolar. Mannheim'daki Nationaltheater: Evin haricinde Konteynırda depolama. Kıyafetler için gerekli yüzey repertuarındaki sahnelerin sayısına ve tertibatın büyüklüğüne göre, örn. opera: oyuncuların yanı sıra, koro ve bale. Kıyafetler için yer gereksinimi: 1-12 cm/kıyafet veya her çubuk için 1-15 kıyafet.

Atölyeler, Personel Odaları ve Prova Odaları

1. Dekorasyonların hazırlandığı atölyeler. Sahne teknisyeni olan Kranich, kendisinin 1927 yılında yayınlanan "Şimdiki Sahne Tekniği" adlı eserinde, atölyelerin tiyatro binasından ayrılması gerektiğini savunmuştur. Sebepler: - Yangın tehlikesi ve dar çalışma imkanları. Çoğunlukla eski tiyatrolarda atölyeler erişilmesi zor yerlerde yapılmıştır. Günümüzde ise atölyelerin tiyatronun uygun yerlerinde yapılmasının planlaması talep edilmektedir. Nedenleri: Spesifik, pozitif işletme atmosferinin tiyatroda muhafaza edilmesidir (iş ile özdeşleşme). Buna rağmen, atölyeler, büyük tiyatrolarda, yer ve ekonomik nedenlerden dolayı özel yapılara yerleştirilmiştir. Orta büyüklükteki dekorasyon atölyeleri için gerekli yüzey (Tiyatro ve üç kısımlı tiyatro) ana sahne yüzeyinin 4-5 misli daha büyük olmalıdır. Büyük ikili tiyatrolar (Opera ve Tiyatro) ve Operalarda 10 misli büyük olmalıdır. Binanın içinde veya dışındaki atölyeler aynı düzlem üzerinde olmalıdır. Dekorasyon atölyeleri aşağıdaki şekilde bölümlere ayrılır

a.Resim salonu: Esas yüzey, iki büyük perde veya yuvarlak perdenin boyanması için yere serilebilecek büyüklükte olmalıdır. Yuvarlak yatayın ortalama büyüklüğü 10 x 36 m olmalıdır. Püskürtme işleminden ötürü salonun kalın bir perde ile bölünmesi gerekir. Boyanmış perdelerin kurutulması için zeminde kalorifer tesisi tasarlanmalıdır. Ayrıca beyaz perdenin gerilme işlemi için de ahşap döşeme gerekir. Kumaşların dikilmesi için, resim salonu ile dikim salonu yan yana olmalıdır. Bunun büyüklüğü resim salonunun 1/4 oranına eşit olmalıdır.

b) Marangozhane: Sıra odası ve makine odasına ayrılmalıdır. Zemin ahşaptan yapılmalıdır. Ahşap deposu 3-10 üretime cevap verecek nitelikte olmalıdır.

c) Döşemeci: takr. resim salonunun 1/10 oranındaki büyüklükte olmalıdır.

d) Tesviyehane: Marangozhane gibi şap döşeme olmalıdır.

e) Maske atölyesi: Büyüklüğü b) veya d) benzeri olmalıdır.

f) Atölyeler montaj salonu etrafında gruplandırılmalıdır. Salon, dekorasyonların provasını sağlayacak şekilde düzenlemelidir. Yüzey sahnenin esas yüzeyine benzer olmalıdır. Yüksekliği, portal yüksekliğine göre artı 2 m, yarıçapı 9-10 m'dir.

g) Teknik personel için soyunma, yıkanma ve oturma odaları (Kantin) öngörülmelidir. Teknik yönetici personel için büro odaları gerekir. Ses, ışıklandırma, sahne donanımı ve kıyafet için diğer atölyeler olmalıdır. Büyüklükleri gereksinime göre tasarlanmalıdır (Üretim yoğunluğu, personel donanımı).

2. Personel odaları:

Sanatçılar, sanat yönetmeni, idare.

Tarihi olarak bakıldığında personel odaları - işletme olarak elverişsiz - sahnenin her iki yanında yer almıştır: Sol taraf bayanlar, sağ taraf ise baylar için düzenlenmiştir. Günümüzde ise, bir çok katta, personel odaları bir tarafta, teknik bölüm diğer tarafta yer almıştır. Bu katlara maskeci, kıyafet atölyesi idare ve sanat yönetmeni de yerleştirilmiştir.

Prova Odaları: Her bir tiyatroda ana sahnenin yükünü azaltmak için en az 1 prova sahnesi bulunmalıdır. Örn. Küçük Tiyatro: Sahne üzerinde oynanan piyesin dekorasyonu prova sahnesinde denenir. Ölçüler ana sahneye uygundur.

Deneysel Tiyatro: Eğer tiyatro sürekli çalışırsa, personel-prova odaları, atölyeler ve depo gereklidir.

Teknik Bakım Odaları: Trafo, orta ve alt gerilimli şalter odaları, acil elektrik bataryaları, klima ve havalandırma cihazları, su ikmali ve yöresel imkanlara göre tasarlanır.

Seyirci Salonları:

1. Klasik İtalyan Operaları dar giriş ve merdivenlere sahipti. O zamanlar özel fuaye yoktu. Buna göre geniş seyirci salonu bulunan büyük Paris Operaları etkileyicidir. Viyana'da 1881 yılında olan tiyatro yangını radikal değişikliklerin yapılmasına sebep. Seyirciler için balkonların haricinde özel kapalı acil çıkış merdivenleri talep edilmektedir.

2. Fuayeler, geleneksel tiyatrolarda, esas fuaye (Dönüşümlü salon), restoran (Büfe), sigara kullananlar fuayesi olarak ayırt edilmektedir. Fuayenin yüzeyi 0,8-2,0 m²/ seyirci olarak hesap edilir. İşin gerçeği ise, 0,6-0,8 m²/seyircidir. Fuayenin fonksiyonu, günümüzde değişiklilik arz etmektedir. Sergiler, gösterimler ve sürekli tiyatro gösterileri ile şekillenmiş olup, oda yüksekliği, duvar, yer ve tavan düzenlemesi planlamada dikkate alınmak mecburiyetindedir.

Gardroplar: (Her 100 seyirci için 4 m) Günümüzde kısmen kapanabilir dolaplar mevcut olup her 4 ziyaretçi için 1 dolap hesap edilmelidir. Fuayeler bekleme odalarını oluşturur. Fuayelerde WC'Ier normal kapsamlı olarak planlanmalıdır: 1WC/100 kişi. 1/3 Bay. 2/3 bayan en az 1 Bay ve 1 Bayan tuvaleti gerekir. Gündüz ve akşam matineli gişeler giriş salonunun (rüzgarlık) karşısında olmalıdır.

Harici Bağlantılar, Acil Çıkışlar: Yöresel şartlara bağlıdır. Konumu şehir yerinde, park yerinde ve caddede, bir büyük binada.