Büro işinin organizesi ve tasarımı nasılsa büro biçimi, müşteri işlemleri, büro teknolojisi, bunların odaya aksi de aynı şekilde oluşur. Uzun süren gözlemler sonucunda, bina tiplerinin geliştirilmesi ve değiştirilmesi sağlanmıştır. Tip olarak benzer binalar için sunulan öncü çözümler, genel olarak geliştirildiği zamanın güç ve etkilerini bizlere tekrar yansıtır. Büro işlerinin biçimlendirilmesinde insan merkez konumuna sahip olmaktadır. Gittikçe değişen büro işlerinde (teknoloji kullanımı), işin belirgin olması, iş motivasyonunun en önemli kısmını teşkil etmektedir. Tasarımcının çalışma odasını dizayn etmesi sırasında en etkin imkanları elde etmesi Gottschalk'ın literatürüne göre, işin rahatlaması bakımından çok anlamlıdır. Oda grupları;
Büro kısmı: Stajyer öğrencilerle beraber 1-3 kişilik küçük bürolar. Grup büroları staj yapan öğrencilerle birlikte 20 kişiye kadar olan bürolardır. Bunların haricinde bir yerde 200 kişiye kadar olan büyük barolar da vardır. Tek çalışma yerleri bulunan' ve ortak kullanılabilen mahalleri bulunan kombi büro sistemleri de mevcuttur. Bireysel ve ekip işleri ile birlikte sekreterlikle beraber her bir oda çok fonksiyonludur.
Arşiv kısmı: Dosya, mikrofilmlerin muhafaza yerleri, bilgisayar, arşivleme cihazları, kopyalama, çeviri, yerinin kabulü, verileri yok etme, izimler, nakil tesisleri veya elle dosyaların nakli.
Kayıt cihazlı santral yazı işleri, çoğaltma, baskı, fotokopi, fotoğraf laboratuarı.
Postane, mater-yal işlemi (mümkün olduğunca zemin katta)
Temsilci kısmı, soyunma yeri olan yönetici odası, toplantı odaları, görüşme odası
Sosyal hizmetler : Gardrop, kat mutfağı, WC, dinlenme odası, jimnastik, mutfaklı bar
Rezervasyon yüzeyleri, ders odaları
Park alanları, araç giriş yeri, alt garaj.
Ulaşım yüzeyleri: Koridor, sahanlık, merdivenler, asan-sörler, iç ve dış geçitler.
Merkezi bakım tesisleri, teknik, klima , havalandırma, ısıtma, enerji nakil hatları, bilgisayar, bilgisayar merkezleri, telekom, temizlik ve bakım. Planlama: işletme ve organizasyonun ayrıntılı taslağı yapılır ve işletmeye Özel fonksiyonlar ve iş akışı ile ilişkilerinin hepsi somut gereksinim programını ortaya çıkarır (gereksinim analizi).
Bilgi ve iletişim teknolojisi sahasındaki gelişmeler büro iş yerlerindeki çalışma şartlarının değişmesine yol açmıştır. Çok işlevli gelişmiş son cihazlar, bilgisayar, tekst ve resim işlemlerinin münferit bileşenlerini oluşturmaktadır. Münferit sistemler bu şekilde entegre edilerek büro iletişim sistemi ile ağ kurmuştur. Büro teknolojisinin yüzey kesitine olan etkisi ve çalışma yeri, dolaylı olarak çalışma yeri niteliğine ağırlık verilmesi ve şirkete özel fieksibilite sağlayarak işletme harcamalarını aza indirgemek, ekolojik çalışma ortamına daha fazla önem vermek gibi değerlendirme kriterleri oluşturduğundan köhne büro binasının oda konfigürasyonu artık bu gereksinimlere cevap verememe durumundadır. Bir çok tesis artık nizamnamelere uygun değildir. Modernleştirme ve onarma (Donanım Sistemi) üçlü sektörde büyüme oranı gibi veya büro odasını biçimlendirilmek gibi sorunlardan çıkan sonuç yeni yapıdır. Rasyonelleştirme potansiyeli resmi işlerde (Arşivleme, ayırma. kopyalama, araştırma, malzeme elde etme) ve komünikasyon işlerinde (konferanslar, görüşmeler) haftalık iş saatinin takr. % 25'ini kapsamaktadır. Basit işler, aktif dinlenme araları olarak iş saatini takr. % 50'ye indirger. Giderek çoğalan tele-ev işlerinin, işaret edilen çok yüzeyli gereksinim ile ilişkisi, büro yüzeyinin azalmasına yol açmaktadır. Çünkü kısa süreli (part-time) işler büro binasında yapılmakta olup, bu yöntemin iş alanında uygulanmasına sınırlar getirilmiştir. Potansiyel olarak stand yerinden bağımsızlık , daha değişik rol oynayabilecek diğer etkenlerle karşı karşıya kalmaktadır (merkez) yerlere karşı yoğunluk. sürekliliğin işareti olarak şehir konumu. çalışma ve boş vakit etkinliklerinin bir yerde bulunması). Meslek açısından lüzumlu olarak tabir edilen iş seyahatleri video konferanslarının yardımıyla % 50'ye indirgenebilir.
Enformasyon teknolojisi ve değişen çalışma yeri gereksinimlerinin rasyonelleştlrme etkinliği (Süreç ve organizasyon örneği) büro biçimini değiştirmektedir. Personel gereksinimi azalmakta, çalışma grupları küçülmektedir. Yönetici, sekreter, daire şubesi şefi v.s. gibi şimdiye değin süre gelen personel iş taksimi bölünmesi, entegre olmuş çalışma grubu olarak değişime uğradığından, yüzey taksimatında da değişikliklerin yapılması olasıdır. Toplumdaki hassas mevcut değer yargıları çalışma koşulları ile doğru orantılı olduğundan, iş yerinin kalitesine, olan bakış tarzı (güneş ışığı, çevre ilişkisi, enerji tüketimi) değişime uğramıştır (ekolojik bakış açısı, malzeme tüketimi, bakım). Çalışma yeri kullanıcı açısından. formelleştirilen iş strüktürlerinin giderek anlam kazanmasından ötürü (Elektronik bilgi işlem, iş organizasyonu v.s.) sosyal interaksiyon ilişkileri için önemli konumdadır. Bedensel ve ruhsal yönden artan yorgunluk iş çevresi için daha fazla dikkatin harcanmasına yol açmaktadır (yeterli yüzey. mobilyalı ortamda kişisel seçim olanağı, havalandırma, ışıklandırma, organizasyonun bozulmasını engelleyen yeterli tedbirlerdir). Günlük işin % 75'i "dar veya geniş iş yerinde" geçmektedir. Gerekli iş temaslarında, ortak kullanılan tesislerin anlamı büyüktür. Bundan dolayı tekli veya grup halinde kullanılan odalardan "şahsi" ve "kolektif" çalışma yerlerinin oluşturulması gerekir. Mevcut büro ortamının onarımında, tek veya grup odalarının oda konsepsiyonun çıkarılması önem kazanmaktadır: Gottschalk'a göre bağlantılı, bölümlere taksim edilmiş grup odaları, E. Sieverts ve F. Fuchs'a göre kombi bürolarının oluşturulması gerekir. N.A.G. Henkel'e göre çoklu veya çok değişken çalışma yeri tasarlanmalıdır.
Gottschalk’a göre çalışma tekniği mevcut teknoloji ile doğrudan ilişkilidir. 50’li. 60’lı ve 70’li yıllardaki çalışma stürüktürü, günümüz enformasyon teknolojisi ve büro tekniği ile zenginleştirilmiştir. Ancak bu gelişim büro işini ve iş çevresine büyük ölçüde etki yaptığından. gelişmelere uygun yeni plan konfigürasyonlarını oluşturmak gerekmektedir. 50’li yılların hücre tipi bürolarının oluşumunu, 60’lı yılların ortasından itibaren büyük oda konsepsiyonları ve bunu da 70’li ve 80’li yılların grup oda prensipleri takip etmiştir. 90'lı yıllarda bunların yerini kombi büro tipleri almıştır. Bu modelin ilk örnekleri Danimarka'da 1976 yılından beri yeni oda tarzları ve kombinasyonları olarak ortaya çıkmıştır. Bu kombinasyonların ana yönleri farklı olarak gözlemlenmiştir. Rosenauer'e göre ABD'deki tüm büro modellerinin % 90'ının ana ekseni, sabah ve akşam güneşlerinin derinlemesine nüfuz etmesinden dolayı Doğu/Batı olmuştur. Güney güneşi çeşitli kesicilerle engellenebilir. Joedicke'ye göre güneşin tüm odalara girmesini sağlamak için ana eksen Güney/Kuzey konumunda olmalıdır. Kuzey tarafa düşen odalar sadece koridorsuz tesislerde kabul edilebilir.
Tek sıralı tesisler ekonomik değildir, sadece derin büro odaları için (gün ışığı) kabul görülebilir. İki sıralı tesislerin şimdiye kadarki idari bina örneklerinin çoğunda, şekli odalar ve küçük büro salonları gün ışığından faydalanabilir. Üç sıralı tesisler yüksek büro binaları için model oluşturmaktadır. Koridorsuz tesisler Amerikan sisteminde şehir merkezlerinde yer almış tır, gün ışığı ve yapay ışıklandırmalı ulaşım merkezleri (asansörler. merdiven boşlukları. havalandırma bacaları) veya dıştaki sabit noktalar ve tüm odalar bu sistemde gruplaştırılır.
Amerikan sistemi: Tesisler kentin dışındadır. Bina içinde bulunan büyük çalışma odası, ses yalıtımlı, havalandırma ve ışık tavanlı olup, dış tarafta kalan çalışma odaları gün ışığı ile aydınlatılır.
Kombi bürolar: Amerikan sistemine benzeyen bu tip bürolar Danimarka'da 70'li yılların onasından beri 16-18 m’lik derinlikteki yatay kesitte, büyük grup odaları veya üç sıralı hücre tipi büroları olarak kullanılmıştır. Gün ışığından takr. 7,00 m'lik oda derinliğinde bile faydalanılır. Yeni gün ışığı tekniği olarak ışığın yönlendirilmesi sistemi ve ışık nakli sistemi sayesinde (Prizmalar,reflektörler) güneş ışığından daha efektif olarak faydalanılmaktadır. Prof. H. Sommer, tasarruf üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda, yüzey gereksiniminin nitel çözümünü bulmak için bir oda programında 5 alternatif planlamıştır.
Standart hücre tipi büro, aks kalesi 1.25 m. bununla birlikte 3 aks hacmi.
Konforlu hücre tipi büro, aks kafesi 1,50 m. değişik oda genişliği.
Büyük oda tipi büro, 20-30 m oda derinliği, 1000 m2 yüzey.
15-20 kişilik grup odaları, çalışma yerleri en fazla 7.50 m ön cepheden uzakta.
Takr. 20 m2 tek odası bulunan kombi büro, 6-8 m derinlikte, müşterek bölgesi mevcut.
Katlı binalardan oluşan büyük büro yapıları, değiştirilebilen ve döşemeler tarafından taşınan bölme duvarlardan oluşur. Tuvalet tesisleri, merdiven boşlukları, asansörler v.s. gibi sabit noktalar, ya imar durumu tarafından öngörülen mesafelerle, bina önlerinde, binanın bir tarafında, bina köşesinde, odaların sonunda ya da sahanlığın ortasındaki ışık bacasında mümkün olabildiğince uzun, birbiriyle ilişkili çalışma alanları oluşturacak biçimde yerleştirilir. Basit orta kolon sırası sütunların sağında ve solunda oda gereksinimlerine göre koridorların oluşmasını sağlar. Çift sütün sırası aynı derinlikteki büro odalarının oluşmasını temin eder. Koridor duvarının üst tarafında bulunan pencereler ve cam kapılar koridorun doğrudan aydınlanmasını sağlarlar. Ekonomik olarak doğrudan koridor ışıklandırması kısa yapılarda, kanalı yapılarda, köşeli yapılarda, T biçimli yapılarda, L biçimli yapılarda, çapraz uzunlamasına yapılarda ve çapraz yapılarda asansör boşluğunun ortasında uygulanır. Yanlardan yapılan koridor ışıklandırması geri çekilmeler nedeniyle ekonomik değildir. Derin ve pahalı arsalarda, koridorlar ve yan odalar, tuvaletler ve gardroplar amaca uygun olarak ışık bacalarının yakınlarında planlanmalıdır. Binanın iç köşelerinde, merdiven boşlukları, asansörler ve tuvalet tesisleri, karanlık kısımlarda karanlık odalar, kasalar ve sandık odaları tasarlanmalıdır.
BİNA TASARIMI 1
Büro organizasyonu ile oda taslak ilişkileri Amerika'da yapılan araştırmalara göre sınıflandırılmış ve bunlar oda taslağının kriteri olarak, büro strüktürlerinin koridor ölçeği için büronun otomatikleştirilmesine yol açmıştır.
Büyük büro odaları : Yüksek seviyedeki işler için yerleştirilmiş çoklu çalışma ortamı İçin elverişlidir. Bu tip bürolar günümüzde istisna olarak mevcuttur. Taslak 1960’lı yıllarda, çalışma süresinin saydamlığı ve denetlenmesi, ortak duygunun geliştirilmesi ve çok işlevli yüzeylerin gereksinimi gibi argümanlar yüzünden ortaya atılmıştır. O zamanlar bilgisayarlar her bir masada değil de, sadece özel odalarda mevcuttu. 20 - 30 m büyüklüğündeki oda derinlikleri yüksek bina teknik masraflarının ortaya çıkmasına neden olmakta ve sadece şartlı olarak büro değişimi sağlanmaktaydı. Potansiyelli esneklik günümüz gereksinimlerinde sınırlı kalmıştır. Büyük odalar, sosyologların da deyişiyle, mecburi karakter oluşturmaktadır (sosyal kontrol, teknik donanım, ara bağımlılık, optik ve akustik engeller). Bu nedenler büro çalışanlarını reddedici tavra sürüklemiştir.
Hücre tipi bürolar : Bu tip bürolar, sürekli bilgi alışveriş ihtiyacını doğuran tek odalı veya küçük gruplar için çok kişili odalara karşın. özgür ve konsantreli çalışma ortamı sağlamaktadır. 2.Dünya savaşından beri Almanya'da bu tip bürolar yaygınlık kazanmış ve bugün bile çalışma yerine olan gereksinimlere uygun olarak bu konumunu korumaktadır. Bina strüktürünün belirleyici özelliği bulunan yüksek büro binalarında ise, standardize edilmiş odalar ve organize edilmiş çalışma şartları geçerli kılınmıştır.
BİNA TASARIMI 2
Değiştirilebilir bürolar, bir büyük odanın yetersiz bulunan iş ortamını (farklı olmayan klimatizeleştirme, gün ışığı, optik ve akustik engeller) düzeltmeye yönelik bir deneyimdir. Yoğun çalışma ortamı sağlayan hücre tipi büroları oluşturmak ve bunları birbirinden ayırmak için teknik imkanlardan sonuna kadar faydalanma yoluna gidilmiştir. Kullanıcıların memnun olmayışının yanı sıra, yükselen enerji fiyatları büyük odalı büroların ekonomik olmayan yönünü daha da ön plana çıkarmıştır. Yenilenen teknoloji nedeniyle değişen çalışma ortamında (örn. bilgisayarların kullanımı) organizasyonlar küçük gruplara bölünmüştür.
Grup odaları: Grup odaları çalışma gruplarının birbirleriyle bilgi alışverişi için elverişlidir. Çalışma ortamının büyütülmesi ile (pencereye mesafe max. 7.50 m) bireysel ilgi alanına göre oda alanını tesis etme ve büro işine artan gereksinime ışık, hava ve bireysel olarak düzenleme olanakları elde edilmiştir. Bu tip büro binasının ön cephe ve ısı yüzeyinin yanındaki havalandırma kanadında artık klima tekniği yardımı ile tam havalandırmaya gerek kalmayacaktır (Bina Tekniği). Gelişen teknoloji ve otomatikleşme ile değişen büro odasına olan gereksinme ve dolayısıyla büro çalışanlarının ihtiyaçları, mevcut büro binasının gözden geçirilmesini gerekli kılmıştır. Aynı şekilde, birçok bölümleri ile yetersiz olarak görülen büyük oda konfigürasyonunun çalışma yerinin değişime uğraması gerekir. Bina tadilatı ile beraber, iç avludan inen gün ışığı, kapsamlı plan taksimi, tüm çalışma yerini kapsayan ışık, hava ve gürültü emniyeti veya bina tekniği işlerini üstlenebilecek büro donanım sistemi, kablo döşeme, hat v.s., oda bağlantı fonksiyonlarının hepsi tekrar organize edilmelidir. Gütersloh Bertelmanns şirketinin idari binasının tadilatı için bilirkişi raporu, yenileme için örnek teşkil etmektedir. Büro çalışanlarının memnun oImayışları nedeniyle çalışma yerinde değişiklikler yapılmıştır. Büyük oda, az organizasyon tarzı ve iş kapsamı yüzünden tüm işletme organizasyonları için aynı şekilde elverişli olmayabilir. Bertelsmann örneğinde amaç, çalışma yeri kalitesinin iyileştirilmesi, yeni büro tekniği ve yeni gruplara taksim ile iş randımanını eşit seviyeye arttırmak, çalışma yerinde yüzey tasarrufu ve işletme harcamalarını aza indirgemek olmuştur. Yeni eğilimlerle kombi büro prensibi, büro organizasyonunun her bir spesifik gereksinimlerine özel olarak uygun bir oda tasarımı oluşturmak için bir deneyimdir. Yani, bu tasarımda. gerektiği yerde grup çalışmalarını mümkün kılacak ve yoğun çalışmalar için tekli odaları öngörecek, sürekli olarak kullanılacak ortak tesisleri kişinin veya umumun yararına hazır bulunduracak ve özellikle çalışanların kendi başına yüksek randımanlı iş yapmasına elverişli olacak ve çalışma yerleri için gündüz sıralarında değiştirme imkanı oluşturacak nitelikler öngörülmüştür.
BİNA TASARIMI 3
Teknoloji ve otomasyon sektöründeki gelişmeler, büro odasının değişimine olan gereksinimi arttırmakla kalmayıp, büro çalışanlarının ihtiyaçları doğrultusunda mevcut büro binasının onarılmasını da gerekli kılmıştır. Aynı şekilde birçok bölümleri ile yetersiz olarak görülen büyük oda konfigürasyonuna ait çalışma yerinin değişime uğraması gerekir. Bina tadilatı ile beraber, iç avludan inen gün ışığı, kapsamlı yatay kesit taksimi, tüm çalışma yerini kapsayan ışık, hava ve gürültü emniyeti veya bina tekniği işlerini üstlenebilecek büro donanım sistemi. kablo döşeme, hat vs. oda bağlantı fonksiyonlarının hepsi tekrar organize edilmelidir. Yeni eğilimler, (Kombi büro prensibi), büro organizasyonunun her bir spesifik gereksinimine özel olarak uygun bir oda tasarımı oluşturmak için bir deneyim teşkil etmektedir. Yani, bu tasarımda, gerektiği yerde grup çalışmalarını mümkün kılacak ve yoğun çalışmalar için tekli odaları öngörecek, sürekli olarak kullanılacak ortak tesisleri kişinin veya umumun yararına hazır bulunduracak ve özellikle çalışanların kendi başına yüksek randımanlı iş yapmasına elverişli olacak ve çalışma yerleri için gündüz sıralarında değiştirme imkanı oluşturacak nitelikler, öngörülmüştür.
İDARİ BİNA ÖLÇÜLERİ
Yeni büro tekniğine rağmen, ana bilgi deposu olarak kağıt tüketimi daha da artmıştır. 1980 yılına kadar her 4 yılda bir kağıt tüketimi iki kat daha fazla olmuştur. Bilgisayar destekli haftalarının kullanımı büro iletişim sisteminde bilgi taşıyıcılar olarak daha da artırılabilir. Kodlanmamış bilgiler diye adlandırılan enforrnasyonlar, (Mektuplar, Tekstler. Dergiler) daha kağıt üzerinde taşınacağa benzer. Amaç: Kısa yoldan ve yerden tasarruf edilerek dosyaların düzenli organizasyonu ve muhafazası amacı oluşturur. Artan dolap derinliğinde aralıklar daha da genişler.
Lx B (Evrak mobilyası) = Muhafaza alanı
+ 1/2 L x B +0,5 = Geçiş alanı
Toplam gereksinim = Muhafaza + Geçiş alanı
Derin olan evrak dolabı ekonomik olup muhafaza ve geçiş alanı oranı dikey muhafazada büyük arşiv raflarının kullanımı ile (Velox Sistemi) sağlanır. Dikey yerleştirmede muhafaza yüzeyi 5,2 m2, aralık yüzeyi 4.6 m2 (100:90)'dır. Yatay yerleştirmede muhafaza yüzeyi 3,2 m2, aralık yüzeyi 3,6 m2 dir (90:100, oran tersinedir). Yatay yerleştirmede daha az doldurma olanağı vardır, yüksek rafların düzeni biçimsiz olur. Dikey yerleştirmede, %40'ın üzerinde işgücünden tasarruf sağlanır. Askılı dosya düzeniyle, klasörle dosyalamaya nazaran duvar yüzeyinden % 87 oranında kullanım sağlanır. Dosya nakli sürekli inip çıkan asansörle yapılır. Tasnif raflı, küçük masalı çalışma yerinde oturma şekli tekerlekli olmalıdır. Evrak dolabının konumunun merkezi olması şarttır. Pencere aksı 2,25.2,50 m olursa elverişlidir. Oda yüksekliği 2,10 m (2 katlı normal büro odaları = 3 evrak katlı). Kuru odalar gereklidir, çatı katı veya bodrum elverişsizdir. Askılı evrak ve yazı masası, masa bandı ile. Yazı yüzeyi olarak veya karlotek teknesi olarak tekerlekli arabalar kullanılmalıdır. Tekerlekli evraklıklar daha iyi bir yer kullanımı sağlamaktadır (% 100-120). Tesisler standardize edilmelerine rağmen ancak evrak dolabı, arşiv, kütüphane, depo gibi bulunduğu yerin gereksinimine uyum sağlarlar. Hareket elle veya mekanik olarak sağlanır. Tüm donanım veya donanımın bir kısmı bir el hareketi ile kapatılabilir.
KONSTRÜKSİYON
Taşıyıcılar: İki sıralı büro binaları için bina enine kesitinin konstrüksiyon önerileri şu şartlarda oluşur: Normal 5kN/m2, şap döşeme için ek 2 kN/m2 (8 cm zemin kanalları ve bakım bağlantıları). İç oda yüksekliğinin 2,75 m olması, daha sonraki çift zemin kaplama veya derin yapılan asmalı tavan oluşturulmasını mümkün kılacaktır. Sürekli oturularak yapılan işlerde, oda yüksekliğini 25 cm kadar indirmek olanaklıdır, ancak buna rağmen koridorlar 2,50 m, sıhhi bölgeler ise 2,30 m yükseklikte olmalıdır (Tesisat yollarındaki kullanım için). Kahl'a göre, bir taşıyıcı sistemin ekonomik oluşu tekil komponentlerin optimizasyonundan çok fonksiyonel olarak binaya entegrasyonuna bağlıdır. Kriterler: Harcamalar hemen hemen aynı seviyededir - Fazla ağırlık yükün aktarılması ve bina temeli için yapılacak harcamalarda etkili olmaktadır - Farklı kullanımlarda (Girintiler, değiştirmeler, münferit yükler, değişik gerilme genişlikleri, farklı zemin yapısı) fazla tabakalaşma ile daha büyük oranda tavan kuvveti oluşturulur.
Kirişli döşeme: Büyük gerilim mesafesi için ekonomiktir (daha az kendi yükü, kaplama için yüksek pay) Kirişlerde çatlama olasılığı yoktur, dar olması sebebi ile tesisat geçmez. Alt kirişler yüzeye orantılıdır.
Yassı kirişler: (Çift T veya Pi platform) Büyük gerilme mesafesi için statik olarak elverişlidir. Bölme duvarı bölgesine paralel olan tesisatlar, çapraz traslar koridor kısmında olmalıdır. Ön cephe yüzeyi, konstrüksiyon düzleminin arkasında, arasında veya önünde olabilir. Konstrüksiyon ile dış kaplamanın ayrılmasında çok fazla seçenek vardır. İçerdeki kirişler E-H c=1/5L-1/3L olan dirsek mesafeli dirsekli tavanlar ekonomiktir. Duvar tabakası, kat çerçevesi ve sağlam ek merkezlerini ilave etmekle takviyelenir.
Tahkimat : Sağlam ayırıcı duvarlar kirişlerin veya alt kirişlerin yerini doldurur, ara kolonlu plaka da konstrüktif olarak dahil edilebilir. Tersine çevrilebilir açıklıklar önceden tespit edilmelidir. Hafif ayırışı duvarların avantajı, değiştirilebilir olması ve daha sonraki odanın bölünmesi haline de olanak sağlamasıdır.
BİNA TEKNİĞİ
Tam klimalı odalar : Brüt oda hacmi ve klimalı bina için sarf edilen tüm yapı masrafları, klimalandırılmamış yapıya karşın 1,3-1.5 oranında daha fazladır.
Kat yüksekliği 3,00/3,10 m : Az tesisatlı binalardır, asma tavan yoktur. kalorifer boruları dış duvardandır. Elektrik tertibatı pencere eşiği ve zemin kanalları üzerinden yapılır. Tavan ışıklandırması boş borular veya ayırıcı duvarlar üzerinden yapılır. Tesisat hatları koridor kısmından geçirilir.
Kat yüksekliği 3,40 m : Tesisat gereksinimli binalardır, havalandırma tekniği yoktur. Döşemenin altından (h=22 cm) ısıtma, elektrik-su tesisatları geçirilir. Tesisat yolları koridor kısmından bağlanır.
Kat yüksekliği, 3,70 m : Havalandırma tekniği ile donatılan baro odaları olan binalardır. Klimalı büro odaları için en az 50 cm üzerinde tesisat boşluğu önerilir. Uzunlamasına döşenen teraslar koridor kısmında yapılmalıdır.
Kat yüksekliği 4,20 m : Büyük büro odası iç yüksekliği ASTV'ye göre, 3,00 m olmalıdır. Kesişen havalandırma kanalları 4.20 m kat yüksekliğinde yapılmalıdır. Tüm yüksekliğe bağımlı yapı parçaları, büro kullanım yüzeyine bağlı olarak bina masraflarını etkiler.
Hassas havalandırma : Kapillar boru hasırlı, klima sistemleri "yapı parçalarını soğutma' prensipli su ile çalışır. Hava akımı en az hava dolaşım oranındadır. 'Hassas havalandırma" yansıtan tavanlar ve gürültüsüz basınçlı havalandırma ile yapılır ve bununla zeminde sürekli oluşan temiz hava kümesi (zeminin ve mobilyanın taban kısmında), tavandaki sıcak döşemede ısı düşmesi oda akımı ile (esas üst yüzey 32°C tavan. duvar 20°C) oluşur. Bir binanın işletme masrafların in beşte ikisini enerji tüketimi oluşturur. Duvarın ısı yansıtma kapasitesi, ısıtmaya gerekli emme hava için yeterli olmalıdır (Kullanım yüzey kazanımı, az miktar onarımla olur. Yapı parçası soğutmalı klima tesisinin masrafı, konvansiyonel klima tesislerinden daha fazla değildir.
Özellikleri: Gerilimsiz, gürültüsüz, masraflarda azalma (havaya nazaran aynı randımanda 1000 misli daha az su sevk etme volümü, kapalı dolaşım, ısıyı tekrar kazanım). Donanım enine kesitinin azalması (hava yerine su) ve enerji santrallerinin büyüklüğü. Havalandırma ve yüksek tesisatının kullanım yüzeyi için gerekli çift zemin gerekir.
ÇALIŞMA ALANLARI
Bilgisayarlı çalışma yerleri, iş için gerekli ekran, klavye ve ses taşıyıcı gibi donanımı olan iş yerleridir. Çalışma alanları standart çözüme göre değil de, iş sürecinin özelliğine göre donatılır (Örneğin, enformasyon bürosu, veri işlem yeri v.s.).
Çalışma yerinin biçimlendirilmesi : Çoğunlukla kullanılan çalışma aletleri, görme ve elle kavrama açısından tercih edilen standartlara göre düzenlenmelidir.
Mobilya : Doğru olarak tanımlanan çalışma şeklinde, üst kol ve dirsekler dikey olarak 90lik açıda, uyluk ve baldır dikey olarak 90°'lik açıda olmalıdır. Değişik vücut yapısındaki kişilerin, doğru vaziyette oturmalarını sağlamak için masa ve koltuk büyüklükleri değiştirilebilir veya ayarlanabilir olmalıdır. Benzer, iki ergonomik orandaki olanaklar mevcuttur:
A: Çalışma yeri tipi 1, masa değişebilir yükseklikte 60-78 cm Koltuk değişebilir yükseklikte 42.54 cm
B: Çalışma yeri tipi 2. Çalışma yeri tipi 3. Masa sabit yükseklikte 72 cm Koltuk değiştirilebilir yükseklikte 42-50 cm Yeterli bacak serbestliğine önem verilmelidir.
Çevre: Çalışma kısmı ile ilgili tüm donanım gereçlerinin (masa tahtası v.s.) % 20-50 yansıma faktörün, sahip olması gerekir. Örneğin çalışma yerinin tavanındaki ayna kafesli donanımların veya 2 K- ışıklandırmasının ışık gücü ve ışıkların paralı sınırı 300 ila 500 lüks arasında olmalıdır. Işıklandırma cihazları pencereye paralel takılmalıdır. Odadaki yansıyamayan üst yüzeyler önerilen yansıma faktörü dahilinde bulunmalıdır (Tavan takr. % 70. duvarlar takr. % 50. irtibat duvarları takr. %20-50). Çalışma yüzeyine bakış yönü, pencere cephesine ve ışık bantlarına paralel konumda ve yüzey bunların arasında olmalıdır. Klima şartları ve gürültü koruma ile ilgili öneriler dikkate alınmalıdır. Büro odalarında cihaz kullanımının artmasında soğutma yükü daha fazla artar.
Çalışma yeri psikolojisi : İnsanları çalışma sürecinden alıkoyan ve onu diğer yan işlere itmeye çalışan rasyonelleştirmeyle ilgili strateji takip edilecek olduğu taktirde bu, bilgisayarlı çalışma biçimlendirmesine negatif şekilde etki edecektir. Prof. Walter Volper kontrast (Makine - insan) iş bölümüne ilişkin işin biçimlendirilmesine yönelik 9 ana kriteri tanımlamıştır:
- Büyük çapta hareket etme ve karar verme yetkisi
- Zamansal olarak gelişme alanı
- Kişisel olarak işin kavranması / bitirilmesi talebine dair (biçimlendirebilme) gereksinimler
- Engelsiz görevler
- Yeterli bedensel aktiviteler
- Bununla çeşitli duygusal niteliklerin kazanılması
- Gerçek şeylerle somut ilişki (veya sosyal koşullarla doğrudan ilişki)
- Değişime ilişkin olanaklar
- Sosyal işbirliğini ve dolayısıyla insanlar arası iletişimi mümkün kılmak ve desteklemek.
İstif yüzey gereksinimi : 1980 yılından beri büro mobilyaları işin sınırsız olarak kullanılan yasal uygulamalar bugün, basit yazı masası ve organizasyon yazı masası, geniş kapsamlı donanım sistemlerinde halen geçerliliğini korumaktadır. Avrupa standartları, çalışma yazı masası yükseldiğini 72 cm olarak belirlemiştir. "Büro mobilyalarına- ilişkin DIN 4549, ergonomik ve antrometrik araştırmalar esas alınarak düzenlenmiştir. 156 /78 / 78 ölçülü standart yazı masasına, bu standartlara uymayan 140 1 70 / 74 normlu yazı masası ilave edilmiştir. Çalışma masasının yüksekliğinin ayarlanmasına, titreşimsiz olmamasına ilişkin talepler, üst yüzeyin ses emme özelliğinin olması ve ayak koyma yerinin anatomik olarak doğru olması ile pekiştirilmiştir. Kolluklar, tekerlekli, arkalıkları döşemeli ve yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. Oturma pozisyonlarının dinamik koltuk mobilyalarının gelişmesine uygun olması gerekir. Daktilo masası ile yazı masası arasında çeşitli kombinasyonlar için yer bırakılmalıdır. Kayıt işlem dolapları ve kartoteks dolapları yan parçasız olmalıdır. Çelik mobilyaların DIN 4545 ve DIN 4549'a benzer standarttaki ölçüleri mevcuttur.
Tezgahlar her iki taraftan da 62,5 cm genişlikte takr. 90 cm yükseklikte olmalıdır, 30 cm'lik genişlikte = 100 cm yükseklik olmalıdır. Tezgahın arkasında müşterilere hizmet yapılabilmesi için geçit bırakılmalıdır. Tekli tezgahlarda, organizasyonu istenilen şekilde değiştirme imkanları mevcuttur.
İDARİ BİNA ÖRNEKLER
Yatay kesit organizasyonu : Genel genleşme (dilatasyon) derzleri: Temele, konstrüksiyon tarzına veya 30- 60 m uzunluklar arasındaki düzenlemeye bağlıdır.
a) Betonarme yapıda hava şartlarına karşı kaplanmış çift kolonla donanımlı basit düzenleme:
b) Döşeme çıkıntısındaki diğer tavan alanlarından daha çok gerilen her iki çıkma kol arasındaki genişletme derzleri;
c) Kanca şekilli bağlantı ile yapılan karışık dilatasyon.
Yüksek binalar : Büro binaları yüksek binanın geliştirilmiş bir modelidir. Alt katlarda genellikle dükkanlar ve ışık bacası olmayan satış alanları bulunur. Bunun üst katında, genelde ölçekte ve malzeme olarak farklı büro bölgesi mevcuttur. Dikey ulaşım öğeleri, asansörler, merdivenler ve yan odalar merkezi konumda olup, yapay havalandırmalı ve yapay aydınlatılmalıdır.
Konstrüksiyon: iskelet yapı tarzı, standart çözüm olarak çelikten veya betonarmedir. Değişebilirlik koşulları yığma yapı şeklini ortadan kaldırır. Kolon aralığı malzemeye ve konstrüksiyona bağlıdır. Aks aralıkları betonarme plaka 2,5 - 5,5 m, kaset döşemede 5,0 - 7,5 m, maximal 12.5 m olmalıdır. Ön gerilmeli beton kullanıldığında kolon açıklıkları 25 m ve kalınlık 0,75 m'dir. Kolonların geriye çekilmesi halinde giydirme cephe oluşur. Çelik ve prefabrik taşıyıcı sistemler kurgu süresini kısaltır ve açıklıkları daraltır. Çoğu zaman çelik iskelet ve betonarme döşeme şeklinde karma sistemler kullanılır.
Yüksek bina yönetmeliğinden örnek : Yüksek binalar insanların uzun süre ikamet etmesini sağlayan odaları bulunan ve en üst kattaki tabanı 22 m arsa üzerinde bulunan yapı tarzıdır. Pencere eşiği en az h=0,90 m ve yangına dayanıklı olmalıdır. Binanın içinden tehlikeye maruz kalınarak temizlenebilen pencere yüzeyi, dış taraftan özel donanımlarla temizlik elemanları tarafından temizlenebilir olmalıdır. Yüksek binalar her L=30 m'de yangına dayanıklı duvarlarla zonlara ayrılmalıdır. Yüksek binaların herhangi bir katın ın her bir odasından acil çıkış yolları ile ulaşılabilen en az iki merdiven boşluğu bulunmalıdır. Merdivenlerden biri imar planına uygun biçimde acil çıkış merdiveni olarak kullanılmalı, diğeri ise, 12 kata kadar acil çıkış merdiveni şeklinde düzenlenmelidir. En azından her iki merdivenden birisi , dış duvarda olmalı ve her kattan dışa açılan penceresi bulunmalıdır. Merdiven ve sahanlık yüksek binanın kullanım şekline göre tasarlanarak en az 1,25 m olmalıdır. Acil çıkış merdivenlerinin en az 0,80 m genişliği, 20/20 cm'lik basmak yüksekliği olmalıdır.
Gökdelenlerin yapı tekniği : Yüksek binaların biçimlenmesi için konstrüksiyon sistemleri ve dikey bağlantı öğeleri önemlidir. Kullanım yüzeylerinin yapı masraflarına olan orantısı, bina yükseldikçe uygun olmamaktadır. Konstrüksiyon ve çekirdek arsa yüzeyinin en büyük kısmını kaplamaktadır. Yüksek binaların ekspres asansörlerle “gök lobilerine” ulaşılır olması ve oradan inilerek lokal asansörlere binilmesi sırasında asansör boşluk yüzeyi gereksinimi ve ulaşım zamanı sınırlanmış olur. Yüksek binaların ekonomik oluşu, tepede yatay biçimlendirmenin binanın tüm yüksekliğine olan orantısına, yani "etki faktörüne" bağlıdır (max. 1:600). Büyük bina yüksekliğinin ölçüsü için önemli olan, dikey yük değil, rüzgar gibi yatay güçlerdir. Yatay biçimlendirme, çerçevenin açısal sapmasının 90'nı ve tüm bina eğiminin %10'u ile sağlanır. İskelet yapılar, rüzgar bağlantısı olmadan, 10. kattan sonra ekonomik değildir. Konvensiyonel çerçeve sistemleri 20 kattan sonra ekonomik olmayan boyutlara neden olmaktadır. STB çerçeve konstrüksiyonlannın 10'uncu kata kadar takviye duyarsız, 20'den 30'ncu kata kadar ise takviye duyarlı olarak yapılması anlamlıdır, bundan yukarısına beton borular veya çift borulu konstrüksiyonlar döşenir. Bir binanın ekonomik olması, malzeme kullanılışına, uygun konstrüksiyon modeline ve akılcı yapı tekniğine bağlıdır. Konstrüktif ekonomik çözümden amaç için en iyi örneği, Skidmore, Owings & Merrill tarafından 1965 yılında yapılan Chikago'daki John Kancock Center oluşturmaktadır. Biçimleme tarzı olarak görülebilir konstrüksiyon strüktürü mevcuttur. Boru prensibi ile çelik tüketimi çok az bir miktara indirgenmiştir. Kullanım kademeleri ile işletmede tasarrufa gidilmiştir: 1 - 5 katlarını dükkanlar, 6 - 12 katları park yerleri, 13 - 41 katları çok yönlü kullanımlı bürolar, 42-45 katları teknik ve gök lobileri, 46 - 93 katları konutlar, 94 - 96 katları misafirler ve restoranlar, 97 - 98 katları TV verici tesisleri oluşturmuştur.
Yedigün Digital
E-Mail : info@yedigun.com
Reklam : reklam@yedigun.com
© Copyright 2015 Yedigün Digital Her Hakkı Saklıdır.
Web Tasarım AnkaPlus