PARATONERLER
Takriben 50 enlem derecesinde her sağanak saatinde yaklaşık 60 yıldırım ve 200-250 arası şimşek çakmaktadır. Yıldırım düşen yerin 30 km civarında dışarıda bulunan insanlar tempo gerilimi yüzünden tehlikede bulunduklarından ayaklarının kapalı olması gerekir.
Yıldırım düşmesi ile birlikte su içeriğinin ısınarak buharlaşması sonucunda oluşan sıcaklık artışıyla yapılar zarar görür, nemin toplandığı yerlerde yüksek basınçla patlama oluşur ve duvarlar, elektrik direkleri, ağaçlar vb. devrilir.
Genelde bir yıldırım koruyucusu “Faraday Kafesini” andırır, sadece örgü genişliği deneyimlerle büyütülmüştür. İlaveten yıldırım çarpmasını tespit etmesi gereken toplama uçları monte edilir.
Bir paratoner toplama donanımı, iletici ve topraklama sisteminden oluşur.
Yıldırım toplama tesisatının görevi, çarpmayı kavrama donanımı ile tespit ederek sabit hale getirmektir. Bu şekilde bina, koruma bölgesi içinde alınmış olur.
Çatı işlerinde cumbalar, bacalar, havalandırma kanalları, paratoner tesisatında dikkate alınmalıdır. Bunlar her durumda bağlanmalıdır.
Emme tertibatları, madeni çubuk, dam iletkeni, çatı yüzeyi, çatı aktarıcılarıdır. Çatı yüzeyinin hiçbir noktasının mesafesi, paratoner tertibatından 15 m’den fazla uzakta bulunmamalıdır. Saman çatıların, püskürtme etkisi nedeniyle tutuşma tehlikesi olduğundan, metal bantlar, çatı omurgasının 60 cm üzerinde ahşap tutucularla kaplanmalıdır.
Şayet yıldırım akımı toprak direnci ile iletilirse, gerilim düşüşü yaşanır, Örneğin : 100 000 A x 5 cm = 500 000 V. Bu yüksek gerilim üzerinde yıldırım düşmesi anında paratonerle metalik olarak bağlantılı tüm kısımlar ve yıldırım koruyucu tesisat bulunmaktadır.
Bütün büyük metal parçalarını ve hatlarını paratoner tesisatı ile bağlayan çok etkin önlemler, gerilim dengesi olarak tanımlanır.
Metal bantlar, borular ve plakalarla yapılan topraklama, yalıtılmamış olarak toprağın yayma direncinin en az olduğu derinliğe kadar gömülmelidir. Toprak direncinin yüksekliği, toprak cinsine ve nemine göre değişiklik gösterir.
Toprak tesisatının görevi, yıldırım akımını çabuk ve eşit seviyede toprağa iletmektir. Bu tesisat, derin topraklama ve üst yüzey topraklaması olarak ikiye ayrılır. Üst yüzey topraklaması, dairesel ve çizgisel formada uygulanır. İlk önce, topraklama, temel betonuna gömülür. Toprak çubuğu 6 m’den fazla derine yerleştirilmişse, derin topraklama olarak da tanımlanır. Yaymalı topraklama münferit bantlarla bir noktadan veya banttan ışınsal olarak dağılan topraklamadır.
Alüminyum, çinko veya galveniz çelik çatılarda, duvarlarda vs. çıplak veya galzvenizli bakır hatlar uygun değildir. Fakat çıplak alüminyum hatlar veya galvanizli çelik hatlar elverişlidir.
Etiketler : paratoner