KÜTÜPHANELER

Bilimsel Kütüphaneler: Belirli ihtisas dallarına göre sıralanan öğrenim ve araştırmalara ait literatürler çoğunlukla umuma açıktır ve kitaplar herkes tarafından kullanılabilir. Umuma açık kütüphaneler: Geniş kapsamlı literatür ve diğer bilgi yayınları temin edilebilir. Bu tip kütüphaneler, her bir halk tabakasının ve yaş gruplarının literatür ihtiyacını karşılar. Bilimsel ve umuma açık kütüphaneler in işlevleri büyük şehirlerde genelde çeşitlidir. Eyalet Kütüphaneleri: Bölgesel ve ulusal kütüphaneler: örn. bir eyaletin veya bir yörenin ürettiği literatürleri bulundurur. Özel kütüphaneler: Belirli literatür ve yayınlar, sınırlı mesleki sahalara ait özel literatür bulunur. 

Bilimsel Kütüphaneler; Öğretim ve araştırmalara ait literatür ve diğer değişik yayınları sunan bu kütüphaneler, okuma salonları, kapalı kitaplıklardan kitap teslimi, okuma salonlarında bulunan kitaplıklar ve ayrı olarak konulan ders kitapları bölümlerinden oluşur. Kitap ve dergilerin haricinde her çeşit yayın, içerik olarak belirlenmiş ve kullanıma hazırlanmıştır. Okuma salonları her bir değişik dalda öğrenim gören öğrencilerin sayısına göre muhtelif çeşittedir. Mevcut kitaplar için sistematik, yani bölümlere göre envanter tutulur. Başka kütüphanelerden kitap edinimler için servisler, kopya servisi, mikrofilmlerin büyütülmesi, ve bunların yanı sıra, online literatür kaynakları, CD-odalarında kayıt addan veri bankaları mevcuttur. 

Bilimsel Kütüphaneler : Üniversite kütüphaneleri bir veya iki kademeli olarak organize edilmiştir: Tek kademeli sistem, merkezi olarak idare edilirler (kitap işlemleri ve hizmet işlemleri) ve şube veya mesleki kütüphaneler olarak bir kullanım alanı mevcuttur. İki kademli sistemler bir merkezi kütüphane ve bir de fakülte. bilim dalı ve enstitü kütüphanelerinden oluşur. Kütüphane envanteri okuma salonlarında kullanılır ve bunlar serbest kitaplık olarak adlandırılır (raf mesafeleri kapalı kitaplıklarda olduğu gibidir). Bu düzenleniş biçimine karma olarak her bilimsel kütüphanelerde rastlanabilir. Magazin veya kitap servisi, organizasyon şekline veya kütüphanenin taslağına, genelde kütüphane binasının büyüklüğüne göre oluşur. Kitapların dizilişi için alan gereksinimini, organizasyon şekline, kullanıcılar için ulaşılabilirliğine, raf türüne (sabit veya tekerlekli raf), bilim dalına göre sistematik sıralanışı oluşturur.

Her bir kütüphanede 3 bölüm vardır: Kullanıcı ve okuma bölümü, Depo ve idare. Bu bölümlerin yüzey gereksinimi her bir kütüphanede farklıdır. 

Kullanıcı ve Okuma kısmı: İyi bir oryantasyon olanağı (yolların, fonksiyon kısımlarının ve rafların okunaklı olarak levhalandırılması) okuma salonu bölümü okuma ve çalışma yerlerinde - kitap nakli için az bir düzeye bölünmelidir; burada çapraz katlar önlenmelidir. Geçitler mümkün olduğunca merdivenle sağlanmalıdır. Kullanım ve okuma salonuna ait tüm yüzeyler asansörle ulaşılabilir olmalıdır (Kitap nakli ve bedensel engelliler için). Kullanım ve okuma salonlarındaki tavan taşıma kapasitesi 5,0 kN/m² oranında olmalıdır. 

Ulaşım yolları > 1,20 m genişliğinde, okuyucular ile rafların arasındaki iç mesafe en fazla 1.30-1,40 m. olmalıdır. Giriş ve okuma salonu kontrol savağı ile bölünmüştür. Giriş ve çıkış yerleri aynı kapıdan tasarlanmalıdır. Kontrol savağı kitap ödünç alma yeri de Information yeri arasında planlanmalıdır.

Kontrol kısmının haricinde olan yerler, gardrop veya dosya muhafaza dolapları, tuvalet, kafeterya, gazete okuma köşesi, sergi odası, toplantı ve konferans salonu, (gerektiğinde kütüphanenin açılış saatleri dışında da kullanılabilir), information (santral), kart ve mikro fiş kataloğu, online kataloğu terminali, kitap iadesi, ısmarlanan kitapların teslim yerlerinden oluşur. Kontrol kısmının dahilinde olan yerler, okuma salonu bilgi yeri, bibliyografyalar, online katalog terminali, sadece okuma salonunda kullanılabilen kitapların teslim ve kabul alma yeri, ders kitapları kataloğu, kopyalama cihazı (ayrı odada), serbest ulaşılabilir kitap envanteri ve kullanıcıların çalışma yerinden oluşur. Yüksek Okul Kütüphanelerindeki kullanıcıların çalışma yeri, Öğrenci sayısına ve bilim dallarının dağılımına göre tasarlanır. Bedensel engelliler için çalışma yeri (tekerlekli sandalye, görme engelliler) ve özel alanlar için (mikro formlu-okuma-büyütme cihazı, Bilgisayar, CD-ROM vb. elektronik bilgisayarlar için çalışma yerlerine ait talimatlara dikkat ediniz) özel odalar (çalışma kabinleri, küçük çalışma yeri) tasarlanmalıdır. Okuma yerleri düzenlenirken gün ışığı kısmında bulunmasına dikkat edilmelidir. Her bir basit okuma/çalışma yeri için yüzey gereksinimi 2,5 m², her bir bilgisayar veya tek masalı çalışma yeri için yüzey gereksinimi 4,0 m² olmalıdır. Ulaşım yolu 1,20 m genişliğinde, öğrenciler ve raflar arasındaki mesafe en fazla 1,30 -1,40 m olarak planlanmalıdır. 

Kullanım kısmındaki ışıklandırma: Genel olarak 250-300 lüks, okuma ve çalışma yeri, kartotek, enformasyon, kitap ödünç verme yerlerinde 500 lüks oranında ışıklandırma sağlanmalıdır. 
Kullanım kısmında klima tesisleri: +20°+2, 50 + % 5 oranında izafi hava nemi, hava dolaşımı (dış hava akımı) 20 m³/h kişi olmalıdır bu değerler hava şartlarına bağlı olarak arttırılıp indirgenebilir. UV ve ısı ışınları, kağıtları ve kitap ciltlerini hasara uğratabileceğinden, doğrudan güneş ışığı önlenmelidir. Yüksek enerji ihtiyacı dolayısıyla fazla masrafa yol açtığı için klima tesisleri sınırlı olarak kullanılmalıdır. Az bir bina derinliğinde pencere ile havalandırma olanağı oluşturulmalıdır. 

Kullanım kısmında emniyet : Yangına karşı tedbirler, yerel yapı denetim kurulu tarafından hazırlanan nizamnameler ve talimatlarca belirlenmiştir. Hırsızlığa karşı önlemler, titreşim sinyalleri ve kırılmaz cam kaplamalarla sağlam. Gözetim altında bulundurulmayan imdat çıkış kapılan alarm anında elektronik olarak kapanan kapılarla optimal emniyet oluşturulur. İmdat çıkış kapılarının mekanik emniyeti akustik ve/veya optik sinyallerle az bir etkinlik sağlar. 

Bodrum katında bulunan kitap depoları eşit oranda klimalandırılmalıdır. "Kitap yığılmaları" klima, nakli ve personel için yüzeyin sınırlanmasından dolayı elverişsizdir. Bundan dolayı mümkün olduğunca birbiri ile alakalı alanlar oluşturulmalıdır. Sabit veya tekerlekli raf bloklarının dağılımı dikmelere bağımlıdır. Tekerlekli raflarla kapasitenin -% 100 oranında arttırılması sağlanır. Tavan taşıma kapasitesi sabit raflarda 7,5 kN/m², tekerlekli tesislerde en az 12,5 kN/m² olmalıdır.

Depolarda klima: 18 + 2 ^oC, 50 + % 5 izafi hava nemi, hava dolaşımı (dış hava akımı) 3 m3/ h.m², bulunduğu yere bağlı olarak tehlikeli maddelerin filtrelenmesi gerekir. Duvar yapı malzemelerinin kullanımı ile iyi bir nem ve ısı toplama oranı sağlandığında, klima cihazlarının kullanımına gerek duyulmaz. Mantar oluşumunu önlemek için, özellikle tekerlekli raf tesislerinde (açık alınlık kısmında) hafif hava dolaşımını sağlamak gerekir. Özel koleksiyonlar ve materyaller (örn. Diyapozitif filmler ve ses kayıtları, veri taşıyıcılar, fişler, haritalar, grafikler) özel oda klimasını gerekli kılar.

İdari bölüm ve kitap ciltleme kısmında tavan taşıma kapasitesi >5.0 kN/m², teknik kısımda (atölyelerde) makine donanımlarının yüksekliğine orantılı olmalıdır. 

Konstrüksiyon: Tahkimatın esnekliği bakımından çelik beton kafes ölçüsü > 7,20 x 7,20 m ve oda yüksekliği 3,00 m veya çelik iskeletli konstrüksiyonlar ile korunmalıdır. 

Ulaşım yollan: Kullanıcı, personel ve kitap yollarının bir birleri ile kesişmesi önlenmelidir. 

Nakliyat: Kitap taşıyan arabalarla sağlanan yatay kitap nakliyatı (tabanlıksız, % 6 rampalı seviye oluğu veya kaldırma platformu) ve taşıma bantları, dikey asansörler, (Tras ulaşımı dikkatlice planlanmalıdır, eğimli basamaklar; az masraflıdır), taşıma kutu ulaşım tesisleri (mekanik olarak programlanabilir, yatay yollar ile durmadan inip çıkan asansörle kombine edilir), otomatik sevkiyat donanımlarından oluşur (traslar isteğe bağlı olarak yatay ve dikey uygulanabilir, otomatik bilgisayar destekli, yüksek harcama gerektirir).

KÜTÜPHANE TEFRİŞ

Bilgi kayıt ve kitap teslim yerlerindeki tezgahlar, her tip cihazlar (telefon, bilgisayar, bilgi bankaları, mikro fiş okuma cihazları), yanı sıra bunlar için gerekli kablo hatları, kablo ağları ve tele iletişim hatları için özel sistem mobilyalarından oluşur. Kartotek katalogları, mikro fişler, dia pozitifleri, film materyalleri, ses ve video kayıtları, kompakt diskler için özel dolaplar, haritalar, planlar, grafikler için harita dolapları tasarlanmalıdır. Kitaplar, dergiler, yayınlar için sistem rafları; genelde açık çifte raflar h= 2,25 m, direk çıtalar arası mesafe 1,00 m, her bir tabanın derinliği = 0,25 - 0,30 m, ancak örn. gazete ciltleri için özel derinliklerin uygulanması gerekir. Raf tavanlarının yükseklikleri en az her 15 mm yüksekliğinde ve ayarlanabilir olmalıdır. Açık çift rafların yükseklikleri derinliğin max. 5 mislisi miktarında olmalıdır. Raf kapasitesi her bir rafın tabanının sayısına bağlıdır; hesap edilecek olursa bu oran, 25-30 ciltten oluşur. Depo kısmındaki rafların mesafesi  > 0,75 m, kullanıcılar kısmında ise bundan daha büyük oranda olmalıdır. Tekerlekli raflar (sadece kapalı depolar içindir) aracılığıyla direk kafeslerinde ve gerekli raf bloğu taksiminde takr. % 100 oranında kapasite kazanımı oluşturulur. Metal asma tavan taşıma kapasitesi 12,5 kN/m² oranında olmalıdır. (7,5 kN/m² oranındaki normal taşıma kapasitesine karşın masraflıdır).

UMUMA AÇIK KÜTÜPHANELER

Umuma açık kütüphaneler, genel kültür içerikli literatürleri ve diğer yayınları doğrudan temin etme olanakları sunmaktadır. Diğer yayınların sistematik koleksiyonu bir kaç büyük umuma açık kütüphanede sınırlıdır. Umuma açık kütüphaneler bilimsel eserlerin toplanması veya arşiv işlevi görmezler, bunların genelde depoları yoktur. Bu tip kütüphanenin kullanıcıları, çocuklar, gençler ve yetişkinlerden oluşur. Bu kütüphaneler hizmetlerini okuyucularının ihtiyaçlarına göre düzenlerler. Kütüphaneler, halk için iletişim yeri olarak kitapların yanı sıra, halk danışmanlığı, enformasyon, kafeterya, müzik dinleme yeri, oturma ve toplantı yerleri, gruplar halinde veya tek başına çalışma yerlerinden oluşur. Bunların haricinde kütüphanelerde, müzik kütüphanesi, sanat kütüphanesi ve /veya ulaşım kütüphanesi de mevcut bulunmalıdır. Envanter olarak kitaplar ve gazetelerle birlikte kütüphaneden kiralanabilen veya kütüphanede kullanılabilen dergiler, broşürler, oyunlar veya yeni yayınlar (CD, Video, PC-Software) okuyucular ve kullanıcılar için sunulmalıdır. Kütüphanelerin odaları, yetişkinler, gençler, çocuklar için can sıkıcı olmayıp, onların orada hoş vakit geçirebilmeleri için, oda ve bölümlerin birbirileri ile irtibatları özel olarak düzenlenmelidir. Yüzey gereksinimi envanter büyüklüğüne göre oluşur. Amaç: 2 yayın birimi/sakin, 10 000 yayım birimi için en az büyüklük 300 m² NF olmalıdır. Birbiri ile büyük çapta irtibatlı yüzeyler karesel olarak kullanılabilir, dikey genişleme yerine yatay genişleme olanağı göz önünde bulundurulmalıdır. Yetişkinler kısmındaki raflar 5 veya 6 raf tabanlı ve maksimal ulaşılabilir yüksekliği 1,80 m, çocukların kısmında 4 raf tabanı ulaşılabilir yükseklik 1,20 m olmalıdır. 1 raf tabanı 30 ciltlik mesleki literatürü, 33 ciltlik edebiyat eserlerini veya 35 ciltlik çocuk literatürünü içerir. Rafların arasındaki geçitler 3 m'den uzun olmamalıdır. Hücre ve küçük kabinler de düzenlenebilir. Kitap nakli kitap arabaları ile yapılır (Uzunluk x Yükseklik x Genişlik : 92 x 99 x 50 cm). Teslimatların yapıldığı girişte yük asansörleri, büyük kütüphanelerde kitap ulaşım tesisleri planlanmalıdır. Umuma açık kütüphanelerde tavan yük kaldırması: 5,0 kN/m², serbest ulaşılabilir kısımlarda yoğun raf sırası 7,5 kN/m², kompakt depolarda (tekerlekli raflar) 12,5 veya 15.0 kN/m² oranında olmalıdır.

BİLİMSEL KÜTÜPHANE 

Bilimsel kütüphaneler, bilim tarihinde ve üniversite yaşamında anahtar rolü yüklenmiştir. Bu tip kütüphaneler sadece kitapların muhafaza edildiği yerler değil, kitaplarla çalışılan yerleri oluşturur. Dünya literatürünün en önemli ve en belirgin kısmı kütüphanelerde vücut bulmuştur. Kütüphanelerin inşası, toplumun en büyük mimari üslubunu oluşturur. 19. yüzyılın en önemli mimari örnekleri, böyle bir sorunun nasıl bir ihtişamla çözüldüğünü göstermektedir. (Biblioteca Laurenciana Florenz, Bibliotheque Nationale Paris). Berlin kütüphanesi : Esas kullanım yüzeyi 3800 m², kitap envanteri 300.000 cilt. Göttingen Üniversitesi Kütüphanesi : Kitap envanteri okuma salonu 200.000 cilt, 1526 m² serbest kullanılabilir kısımda 300.000 cilt, 1890 m², 8500 dergi, 510 m² dir.