MİMARLIK PROJELERİNDE BOYUTLANDIRMA
Mimarlık proje çizimlerinin boyutlandırılması, taslak ve eskiz anlamındaki etütlerin dışında her ölçekte farklıdır, farklı anlamdadır. Boyutlandırma ancak kararlı duruma gelmiş, olgunlaşmış, yapısal sistemi kurulmuş ön projelerin çiziminden sonraki aşamalarda söz konusudur.
MİMARLIK PROJELERİNDE BOYUTLANDIRMA İLKELERİ
1- Boyutlandırma işleminde, uygulama ve denetim koşulları unutulmamalı; yapımında izlenecek işlem sırası dikkate alınmalıdır.
2- Uygulayan ve denetleyen, gerekli boyutları ilk bakışta bulabilmelidir.
3- Bir boyut, diğer boyutlar yardımıyla ya da ölçekli proje üzerinden ölçülerek bulunmasına gereksinme duyulmayacak biçimde gösterilmiş olmalıdır.
4- Zorunlu olmadıkça, bir plan, kesit veya görünüş üzerinde bir boyut, bir kereden çok verilmemelidir.
5- Gereğinden çok boyut vermek, şekli karıştırması açısından zararlıdır. Bu nedenle, uygulamada ve denetimde gerekli olanların dışında boyut verilmemelidir.
6- Boyutlar, boyutlandırılacak yapı bileşenini veya elemanlarını en iyi biçimde anlatabildiği, eksiksiz gösterebildiği izdüşümde verilmelidir. Bu nedenle yapı bileşenlerinin veya elemanlarının kesikli ya da noktalı çizgiyle anlatılan görülmeyen ayrıntılarını boyutlandırmaktan kaçınılmalıdır.
7- Boyut çizgileri, kendisiyle ilişkisi olmayan boyut bağlama çizgileriyle kesiştirilmemelidir.
8- Boyut ve boyut bağlama çizgileri, boyut ve boyut bağlama çizgileriyle ya da görünüşün her hangi bir çizgisiyle kesiştiğinde, kesişme yerinde çizgilerde kesiklik yapılmamalıdır.
9- Boyut bağlama çizgileri ve boyut çizgileri kesiştikleri boyut sınır noktasının 1-2 mm ötesine taşırılmalıdır.
10- Boyut sınırı noktaları, boyut çizgisiyle boyut bağlama çizgisinin kesişme noktası merkez olmak üzere içi dolu veya boş küçük bir çemberle ya da boyut çizgisiyle belirginleştirilmelidir.
11- Boyut bağlama çizgileri, boyutlandırıldıkları elemanın 1-2 mm yakınına kadar uzatılmalıdır.
12- Eksen çizgisi, boyut bağlama çizgisi olarak kullanılabilir. Bu durumda, eksen çizgisi, boyutlandırılacak elemanın 8-10 mm ötesine uzatıldıktan sonra boyut bağlama çizgisi niteliğinde sürekli ince çizgi olarak çizilmelidir.
13- Uzun bağlama çizgilerinden kaçınılmalıdır. Boyut bağlama çizgilerinin uzunluğu 5 cm’yi geçmemelidir.
14- Boyut bağlama çizgileri, plan, kesit v görünüşleri karıştırmamak için gerektiğinde eğik, ancak birbirine paralel olarak çizilmelidir.
15- Boyut çizgisi ile elemanın boyutlandırılan ayrıntı arasındaki uzaklık 12 mm olmalıdır. Bir birini izleyen boyut çizgileri arasındaki uzaklık 8 mm olmalıdır.
16- Boyutlandırılan elemana ilişkin çizgiler, boyut çizgisi olarak kullanılmamalıdır; boyut çizgisi boyutlandırılan elemana ilişkin herhangi bir çizginin uzantısı olamamalıdır.
17- Boyutlar, boyut sınır noktaları arasında merkezileştirilerek boyut çizgisinin 1 mm üstüne ve en az 2,5 mm yüksekliğinde yazılmalıdır. Boyutlar, her hangi bir çizgi tarafından kesilmeyecek şekilde düzenlenmelidir.
18- Kopyalarında küçülecek çizimler dışında, çizimin ölçeğine göre harf ve rakamların büyüklüğü değiştirilmelidir.
19- Boyutlar, zorunlu olmadıkça, kesişme alanları veya malzeme tarama çizgileri üzerine yazılmamalıdır; boyutlar için taranmamış temiz alanlar bırakılmalıdır.
20- Yer darlığı nedeniyle boyut sınır noktaları arasına merkezileştirilemeyen boyut rakamı, boyut çizgisinin uzantısının sağ üst tarafına ya da sol alt tarafına yazılmalıdır.
21- Boyutların okunmasını kolaylaştırmak için işaret, birim simgeleri ve sayılar, çizim levhasının alt başlığından veya sağ kenarından bakıldığında okunacak biçimde yazılmalıdır.
22- Boyutların üst üste gelmelerini önlemek için boyutlar boyut sınır noktalarından birine daha yakın yazılabilir.
23- Açıların okunmasını kolaylaştırmak için açı değerleri, çizim levhasının alt başlığına paralel yazılmalı ve yükseklikleri en az 2,5 mm olmalıdır.
24- Yağmur ve pissu borular, drenaj büzleri, baca künk ve tuğlaları, ahşap dikme, betonarme kolon, kiriş, hatıl, doğrama kesiti, duvar, tavan ve döşeme kaplama tahtaları vb. bilgilere ilişkin kılavuz çizgileri ince sürekli çizgiyle, bir birine paralel çizilmeli ve çizim levhasının alt başlığıyla 35-45 veya 60 derece açı yapmalıdır.
25- Bilgiler, çizim levhasının alt başlığına paralel yazılmalı ve harf yükseklikleri en az 2,5 mm olmalıdır.
26- Çizim levhasında dik veya eğik yazının tek bir anlatısı kullanılmalıdır. Yazılardaki kelime ve harf aralıkları, harf eğikliği, oranı, yüksekliği ve çizgi koyuluğu tekdüze olmalıdır.
27- Çembersel kesitli yağmur ve pissu iniş boruları, drenaj büzleri, baca künk veya tuğlaları gibi bileşenlerin kesit çaplarını belirten boyut rakamı önüne ø simgesi, kesit yarıçapını belirten boyut rakamı önüne R harfi, küre şeklinin çap veya yarıçap boyutu önüne küre sözcüğü yazılmalıdır. Kare veya dikdörtgen kesitli, ahşap dikme, ahşap payanda, betonarme kolon veya kiriş ya da hatıl gibi yapı bileşen elemanlarının kesitlerini belirten boyut sayısı önüne dikdörtgen simgesi konulmalıdır.
28- Proje konusunun niteliyle de ilişkili olmakla beraber, genellikle bir yapının 1/200, 1/100, 1/50 ve 1/20 ölçekli projelerinde tüm boyutlar cm cinsinden, 1/10, 1/5, ½ ve 1/1 ölçeklerinde projelerinde tüm boyutlar mm cinsinden verilmelidir. Sıhhi tesisat bileşenlerinin boyutlandırılmasında olduğu gibi başka birim kullanılması gerektiğinde boyuttan sonra birimin sembolü yazılmalıdır.
29- Olabildiğince modüler boyut kullanılmalıdır. Boyutlar temel modül olan 10 cm’nin katları olmalı ve tam sayı olmayan boyutlardan kaçınılmalıdır.
30- Eşit aralıklı veya düzgün düzende boyutlar bulunduğunda boyutlandırmayı sadeleştirmek amacıyla boyut çizgisinin üst tarafına “eşit aralık sayısı x eşit aralık uzunluğu = toplam uzunluk yazılmalıdır. Örneğin; planda merdiven kolunun belirlenmesinde “ basamak sayısı -1 x basamak genişliği = toplam uzunluk” veya kesitte, merdiven kolunun bağlandığı bitmiş döşemeler arasındaki yüksekliğin belirlenmesinde, “ rıht sayısı x rıht yüksekliği = toplam uzunluk” boyut çizgisinin üst tarafına yazılmalıdır.
31- Yayların yarıçapını gösteren çizgilerin yay tarafındaki ucuna bir ok işareti konmalıdır.
32- Modüler ızgara üzerinde başlayan ve biten bütün boyut sınır noktaları, ok başı ile belirlenmelidir. Modüler ızgara üzerinde bitmeyen boyut sınır noktaları, içi dolu nokta ile belirlenmelidir. Boyut sınır noktalarında, okbaşı ve içi dolu noktaların kullanımı ilk bakışta, kolon eksenlerinin ızgara düzlemi üzerinde olup olmadığı, kolon arası uzaklıkların temel modülün katı olup olmadığı gibi modüler olan ve modüler olmayan nört bölgelerin görülmesini sağlayacaktır.
33- Modüller boyutlandırmada modüler ızgara çizgileri ve boyut bağlama çizgileri, yapı bileşenlerinin ve malzemelerin derz aralığının ortasından geçirilmelidir.
Etiketler : proje boyutlandırma