AHŞAP SİNEKLİK
Konutlarda, işyerlerinde, otel ve hastane gibi topluma açık yerlerde kullanılan odaların havalandırılması gerekmektedir. Bu havalandırma işlemi sırasında oda içerisine sinekler, böcekler gibi rahatsız edici haşereler girebilmektedir. Bunun önlenmesi amacıyla kapı ve pencerelere çeşitli yöntemlerle uygulanan sineklikler mevcuttur. Ahşap doğramalara uygulanan ahşap sineklikler görünüm ve estetik açıdan ahşap doğrama ile bir bütünlük sağlamalıdır. Amaç sadece sinek veya böceklerin girişini engellemek olmamalı. Bu engellemeyi yaparken estetik bütünlük bozulmamalıdır.
AHŞAP SİNEKLİK KASASI
Birleştirme Elemanları
Çiviler : Özellikle kertme geçmeli birleştirmelerde köşelerin sabitlenmesinde çiviler kullanılır. Ayrıca yıldız gövdeli özel şekilli çiviler kasa ve sineklik çerçevelerinin birleştirme yerlerinde kullanılır.
Vidalar : Kertme geçmeli birleştirmelerde köşelerin sabitlenmesinde kullanılır. Çivilere göre daha bağlayıcıdır. Ahşap vidaları uygulanırken iş parçalarından bir tanesine kılavuz deliği delinerek uygulanmalıdır. Kılavuz deliklerinin delinmiş olması iş parçalarının vidaların sıkıştırmasıyla gerçekleşebilecek çatlamalarını önler.
Metal Bağlantı Elemanları : Metal bağlantı elemanları birleştirme yerlerinin daha da sağlamlaştırılması ve dekoratif görüntü elde etmek amacıyla kullanılır. Bu bağlantılar uygulanacakları yerlere uygun ahşap vidaları ile bağlanır. Bu elemanların köşelerde kullanılanlarına köşebentler, ara yerlerde kullanılanlarına T bağlantılar denir.
Kavela : Birleştirme yerlerinde sağlamlaştırmak amacıyla çivi gibi yüzeyden çakılarak kullanılacağı gibi, çerçeve köşelerde kavelelalı birleştirmelerde de kullanılır. Birleştirme yerlerinde sağlamlaştırma amacıyla kullanılacağı zaman, birleştirme köşelerine yüzeyden kavela deliği delinerek uygulanır.
Tutkallar : Çeşitli birleştirme elemanları ve birleştirme yöntemleri ile yapılan uygulamaların en sonunda birbirlerine yapıştırılabilmesi için tutkallar kullanılır. Bu tutkallar plastik esaslı olabileceği gibi, poliüretan esaslı tutkallar da olabilir.
Birleştirme Şekilleri
Ahşap sinekliklerin kanat ve kasalarının çerçeve köşeleri kertme geçmeli birleştirme, kavelalı birleştirme, zıvanalı birleştirme gibi yöntemlerden herhangi bir tanesi ile yapılabilir. Kanat ve kasaların çerçeve köşelerinde uygulanabilecek zıvanalı veya zıvanasız birleştirme yöntemleri şunlardır.
Hampaylı Zıvana Birleştirme : Kasa ve sineklik çerçevelerinin köşe birleştirmelerinde yaygın olarak hampaylı zıvana birleştirme yöntemi kullanılır. İş parçalarına uygulanacak olan hampaylı zıvana birleştirme yöntemi kurallarına uygun olarak markalanır. Markalamadan sonra boşaltılacak yerler işaretlenir. Zıvanalı birleştirme işlemlerinde zıvana deliği eğer zincirli delik makinesi ile boşaltılmış ise kenarların yuvarlatılmasına gerek duyulmaz. Bu defa zıvananın uc kısmına kenarlardan pahlandırma işlemi uygulanır. Bu işlemlerden sonra birbirlerine alıştırılan iş parçaları tezgâh üzerinde gönye kontrolü yapılarak tutkallanır.
Kertme Geçmeli Birleştirme : Pencerelerde kullanılan sabit sinekliklerde sineklik çerçevelerinin köşe birleştirmeleri kertme geçmeli birleştirme şeklinde de yapılabilir. Hampaylı zıvana birleştirmeye göre yapılması daha kolay ve daha pratiktir. Kertme geçmeli birleştirme düz kertme geçme ve bir yüzü kırk beş derece kertme geçme şeklinde olmak üzere iki yöntemle yapılabilir. Kullanılacak iş parçaları ölçülerine göre markalanarak işaretlenir. Parça kalınlığı iki tarafa eşit olacak bir şekilde ve parça genişliği kadar her iki parçaya da markalanarak markalama yerlerinden uygun makinalarda kesilerek birleştirmeye hazır hale getirilir. Kertme geçmeli birleştirmelerde birleştirme yerleri çivi, vida ve kavela uygulamalarından herhangi biri ile sabitlenir.
Açık Zıvanalı Birleştirme : Kasaların ve çerçevelerin köşe birleştirmelerinde açık zıvanalı birleştirme yöntemi de kullanılabilir. Bu yöntem uygulanırken de tam açık zıvanalı birleştirme ve yarım açık zıvanalı birleştirme olmak üzere iki yöntemle yapılabilir. Açık zıvanalı birleştirme yönteminde de işlem basamakları hampaylı zıvanada olduğu gibidir. Ancak bu uygulamada hampay payı bırakılmaz. Ayrıca dişi zıvana tamamen açık olarak boşaltılır. Sineklik çerçevelerinin köşelerin de birleştirme yöntemi olarak kavelalı birleştirme veya yabancı çıtalı birleştirme yöntemlerinden biri de uygulanabilir. Çerçeve yapımı için hazırlanan iş parçaları eğer yabancı çıtalı olarak yapılacaksa, ölçüsüne getirilmiş olan iş parçalarının uç kısımları gönye burun olarak kesilir. Daha sonra gönye burun olarak kesilmiş yerlere daire testere makinasında yabancı çıta için kiniş açılır. Her iki tarafa da eşit olarak kinişler açıldıktan sonra kiniş genişliği kadar hazırlanan yabancı çıtalar birleştirme işlemi sırasında tutkallanarak gönyesinde sabitlenir. Gönye kontrolü köşegenlerden metre ile ölçülerek yapılır. Sabit sineklik çerçevesi kavelalı olarak yapılacaksa çerçeve parçalarının kalınlığının yarısı çapında kavela delikleri delinir. Daha sonra kavelalarla birlikte iş parçaları tutkallanarak gönyesinde sabitlenir.
Çift Zıvanalı Birleştirme : Özellikle kasaların ve pencere kanatlarının oluşturulmasında köşelerin birleştirilmesinde çift zıvanalı köşe birleştirme yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntem diğer birleştirmelere göre kasalarda ve pencere kanatlarında daha olumlu sonuç verir. Daha olumlu olmasının nedeni tutkallanan yüzeylerin daha fazla olmasındandır.
Birleştirme Kuralları : Kasalarda birleştirme uygulaması yapılırken yapım kuralları yerinde ve uygun bir şekilde uygulanmalıdır. Zıvanalı birleştirmelerde zıvana kalınlığına ve zıvana genişliğine dikkat edilmelidir. Kavelalı birleştirmelerde kavele çapı ile kavela deliği arasında ölçü farkı olmamalıdır Kavela deliği parça kalınlığını ortalayacak şekilde olmalıdır. Yabancı çıtalı birleştirmelerde çıta kalınlığı ve kiniş arasında ölçü farkı olmamalıdır. Kiniş parça kalınlığını ortalamalıdır. Kertme geçmeli birleştirmelerde birleştirme yerlerinde her iki parça arasında kademe farkı olmaması için parçalar eşit kertilmelidir.
Dikkat Edilecek Hususlar : Birleştirmenin hangi yöntemle yapılacağına karar verildikten sonra doğrama elemanlarının yapımında olduğu gibi belirtilen kurallara uygun olarak birleştirme işlemi yapılmalıdır. Zıvana yapılırken ne çok sıkı nede çok bol olmalıdır. Kavelalı ve yabancı çıtalı birleştirme yapılırken de kavela deliklerinin ve yabancı çıta kinişlerinin aynı şekilde çok sıkı veya çok bol olmamasına dikkat edilmelidir. Tatlı sıkı tabiri ile tutkal boşluğu kalacak şekilde yapılmalı. (Tutkal boşluğu 0.5 mm.) Kertme geçmeli birleştirmeler de çivileme işlemi yapılırken çivileme kurallarına göre hareket edilmelidir. Vidalama işlemi yapılacaksa ilk parçaya vida kılavuz deliği delinmelidir.
AHŞAP SİNEKLİK NASIL YAPILIR
Ahşap sineklikler sadece pencerelerde kullanılacak şekilde yapılmaz. Pencerelerin yanında kapılarda kullanılacak şekilde sineklikler yapılabilir. Özellikle balkon kapılarında ve mutfak kapılarında menteşeli sineklikler kullanılabilir. Ahşap sineklikler kullanılacağı yerlere amaçlarına göre çeşitli yöntemlerle yapılır.
Sabit Sineklikler : Genellikle kanatlı pencerelerde ve giyotin pencerelerde kullanılır. Ölçüsüne uygun olarak kanat boşluğuna göre çerçeve şeklinde yapılan sineklik geçici olarak kanat boşluğuna yerleştirilir. Gerektiğinde çıkartılarak ayrı bir yerde muhafaza edilir.
Stor Sineklikler : Yapılması özel aksesuar gerektiren ancak kullanımı daha kolay olan bir yöntemdir. Pencerelere uygulanır. Üst kasa içerisine yerleştirilen özel düzenek sayesinde sineklik teli kullanılacağı zaman aşağıya doğru çekilerek indirilir. PVC sineklikler de kullanılan aksesuarlar ahşap sinekliklerde de kullanılır.
Kanatlı Sineklikler : Menteşeli yana açılan kanatlı pencerelerde ve düşerek açılan pencerelerde sabit sinekliklerden başka kanatlı sineklikler de kullanılır. Cam ve sineklik kanadı aynı yönde açılacak şekilde yapılabileceği gibi, içeri ve dışarı olarak farklı yönlerde açılacak şekilde de yapılabilir.
Sürme Kanatlı Sineklikler : Bazı durumlarda sineklik kanatları özel aksesuarları yardımı ile sağa sola sürgülü yapılabilir.
SİNEKLİK ÇERÇEVELERİNİ SABİTLEME
Gönyeye Bakma : Birleştirme yöntemlerinden herhangi bir tanesi ile hazırlanan sineklik çerçevesi tutkallandıktan sonra karşılıklı köşegenlerinden metre ile ölçülerek gönye kontrolü yapılır. Eğer çerçeve küçük ise gönye kontrolü iç köşelerden metal gönyeler ile yapılabilir.
Çapraz Köşelere Çıta Çakmak : Kasa veya çerçevelerde tutkallama işleminden sonra gerek kuruma sırasında gerekse kasaların taşınması sırasında gönye düzgünlüğünün bozulmaması için köşelerden çıtalar çakılmalıdır. Bu amaçla kullanılan çiviler mümkün olduğunca ince olmalıdır.
Birleştirme Yerlerindeki Fazlalıkları Kesme : Tutkallama işleminden sonra kurumaya bırakılan çerçeve veya kasaların birleşim yerlerindeki fazlalıklar düzgün bir şekilde kesilir. Fazlalıkların kesilmesi makine yardımı ile yapılabileceği gibi el testeresi yardımı ile de yapılabilir. Özellikle büyük ölçülü kasaların fazlalıklarının makine da kesilmesinin zor olacağından el testeresinin kullanılması daha uygun olur.
Kasaları Kesin Ölçüsüne Getirme : Kasa ve çerçeveler kullanılacağı yerin ölçülerine göre yapıldığından tekrar ölçülendirmeye ihtiyaç duyulmaz. Ancak bazı uygulamalarda zıvanalı birleştirme yerlerinde bırakılan fazlalıkların kesilmesi ile kasalar ve çerçeveler ölçülendirilmiş olur.
SİNEKLİK KASA VE KANAT AKSESUARLARININ MONTAJI
Aksesuar Yerlerini Markalama : Sineklik kasası üzerine bağlanacak olan kanat elemanının menteşe ve diğer aksesuarları ölçüleri alınarak kasa üzerine gönye ve kalemler yardımı ile markalanır. Markalama işlemi aynı zamanda aksesuarların montaj resimlerinden yararlanılarak ta yapılabilir. Özellikle ilk defa kullanılan aksesuarların montaj resimleri incelenerek yapılması doğru olur. Kasa üzerinde menteşe yeri kasanın alt ve üst kenarlarından bir menteşe boyu olacak şekilde işaretlenir. Ölçülerek yapılan işaret yerleri gönye yardımı ile düzgün çizgilerle markalanır.
İşaretlerden Kesme veya Delmek : Cerman menteşelerin markalanmış olan yerleri küçük çaplı daire testereler yardımı ile kesilir. Bu menteşenin yerinin kesilmesi menteşe demiri yardımı ile de yapılabilir. Lambalı menteşelerin ise yerleri düz kalemler yardımı ile boşaltılır. Bu uygulamaları freze makinesine kalıp hazırlayarak daha seri bir şekilde yapılabilir.
Aksesuarları Alıştırma : Markalama işleminden sonra uygun aletlerle yapılan boşaltma veya delme işleminden sonra aksesuarların yerlerine olup olmadığı çalışma boşluklarının yeterli olup olmadığı kontrol edilir.
Aksesuarları Monte Etme
Yapımı tamamlanan mobilya, doğrama, gibi ağaç ve ağaç ürünlerinden elde edilen eşyaların amacına uygun olarak kullanılabilmesi için gerekli olan tamamlayıcı elemanlara aksesuar denir Sineklik yapımında da kullanılan çok değişik amaçlara yönelik aksesuarlar vardır. Sineklik yapımında kullanılan aksesuarlar genel olarak şunlardır.
Kanatlı sineklik menteşesi : Plastik sinekliklerde kullanıldığı gibi ahşap sinekliklerde de kullanılır. Sineklik kanadı 180 dereceye kadar açılır. Bundan başka ahşap doğramalarda kullanılan diğer menteşe çeşitleri de kanatlı sinekliklere uygulanabilir.
Pencere Kanadı Boşluğuna Takılan Sabit Sineklik Bağlantı Elemanı : Çerçeve şeklinde yapılarak camlı kanat boşluğuna takılan sabit sineklik çerçevesi takıldığı yerde düşmeden durabilmesi için köşelerden bu yardımcı gereçlerle sabitlenir. Aynı malzeme plastik doğramalarda da kullanılır.
Stor Sineklik Elemanı : Kasa içerisine monte edilen özel aksesuarları yardımı ile sineklikler stor olarak da yapılabilir. Bu aksesuarlar plastik sinekliklerde de kullanılmaktadır.
Sürme Sineklik Kanat Rayı : Sürme kanatlı pencerelerde olduğu gibi sürme kanatlı pencerelerde hareketi kolaylaştırmak için özel sürme ray elemanlar kullanılır.
Köşe bağlantı elemanı : Kasa ve çerçeve birleştirme köşelerinde birleştirme yerlerini sağlamlaştırmak ve aynı zamanda dekoratif bir görüntü elde edebilmek amacıyla çeşitli metal köşe bağlantı elemanları kullanılır.
Sabit Sineklik tutma elemanı : Sabit olarak yapılmış olan sineklikler pencere boşluğuna takılıp çıkartılırken kolaylıkla tutulabilmesi için aşağıda örnekleri görülen yardımcı gereçler kullanılır.
Montajı : Ahşap sinekliklerde kullanılan aksesuarlar doğramalarda yapılan uygulamalar gibi kasa ve çerçeveler üzerine montaj edilir.
Etiketler : ahşap sineklik