FAYANS NEDİR

Fayans, düşey yüzeylerde estetik bir görünüm elde edilmesini sağlayan, kolay temizlenebilme özelliği nedeniyle ıslak ve nemli mekanlarda kullanılan özel üretim bir duvar kaplama malzemesidir. Kil, kaolin, kuvars, feldspat, kalker gibi seramik seramik hammaddelerin muhtelif oranlardaki karşımı, özel kalıplarda preslenerek şekillendirilip, 900 dereceden daha yüksek sıcaklıkta pişirilerek elde edilen bir yüzü sırlanmış, diğer yüzü oluklu, tırtıllı ve gözenekli, kalınlığı ise 4-6 mm olan seramik plakadır. Üstteki sır katı renkli, desenli, yarı saydam veya donuk, parlak ya da mat görünüşlü, genellikle feldspat, kuvars, kalker, kaolin, kurşun ve bor bileşimleri gibi maddelerin karışımının eriyinceye kadar pişirilmesi suretiyle elde edilen camlaşmış ince tabakadır. 

Yüzü sırlanmış olduğundan su emmez, kir tutmaz ve kolay temizlenir. İşçilik ve zaman kaybının önlenmesi için sıva yapılırken fayans kaplanacak kısımlar sıvanmadan bırakılabilir.

Duvar yüzeyleri iyice temizlendikten ve derzleri açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra hazırlanan yüzey önce 350 kg çimento dozlu ince bir tabaka yapılır, üzerine 40 kg çimento dozlu harçla fayanslar kaplanır. Derzler normal ya da renkli çimento hamuru ile sıkıca doldurulur, fazla hamur artıkları bir bez ile silinir.

FAYANS NASIL YAPILIR

Fayansların örülmesine süpürgelik üzerinden başlanır. Sıva yüzeyinden kendi kalınlığı kadar dışarıda bırakılır. Örgüsü elek örgü ve şaşırtmalı örgü şeklinde örülür. Desenli fayansların desenleri bir kere yerde kuru olarak denenir. Fayansların ortada kullanılanların dört kenarı düz, yanda kullanılanların bir kenarı oval, köşede kullanılanların iki kenarı pahlı ve çeyrek dairelik yuvarlak köşeli çeşitleri vardır. Örgüde yerine göre fayans seçilerek kullanılır. Fayansın ölçüsünde çizilebilmesi için şapkalı gönyenin delinebilmesi gerekir, yerleştirilebilmesi için ise fayans çekici bunun kesilebilmesi için cam elması veya fayans kestirici kullanılır.

Fayansın döşenmesi esnasında bir teneke su içerisinde bekletilerek su emmesinin sağlanması ve sonrasında örgüde kullanılması gerekmektedir. Fayans, duvara fayans çimentosu ile veya bir birim çimentoya ½ oranında toz kireç katılarak elde edilen karışımdan yapılacak harç ile de kaplanabilir. Bu durumda kaba sıva yapılır ve fayanslar bahsedilen harç ile duvara bundan sonra taraklı mala ile çekilir ve fayans döşenir.

FAYANS MODELLERİ

Fayans çeşitleri arasında yapılan sınıflandırmada imalatında kullanılan hamurların yapısı ve bu yapının gösterdiği farklı özelliklerden kaynaklanmaktadır. 

 Silisli Fayanslar : Bu gruba giren fayans hamurlarında hemen hemen killi madde izi görülmez. Hamur yapısını oluşturan silis danecikleri bir arada toplu halde bulunurlar. Hamura katılan silis-kalker ya da silis-alkali-kalker bileşimindeki camsı bağlayıcılar da, pişme ısısında, silis tanecikleri arasında tutucu ve yapıştırıcı rolü oynarlar.

 Killi Fayanslar : Killi fayans hamurlarındaki temel madde olan kil oranı, silis oranına göre kesin olarak daha yüksektir, öyle ki, bazen kil, hamurdaki tek kurucu eleman olarak görülür. Ancak, kil içinde, yapı bakımından doğal halde, ya da genleşmeyi düzenleme ile özsüzleştirme sağlanması amacıyla sonradan yapılmış katkılarla bir miktar silis bulunması normaldir. Ne var ki, bu durumda hamurda görülen silisin varlığı, hamurun yapısı üzerinde etkin bir rol oynamaz. Çiğ bağlayıcı yine kilin kendisi olmakla birlikte, pişme sırasındaki bağlayıcı feldspat, pegmatit, kalker, hatta, yine kil olabilir. Bu durumda molekül bağlantısı, bu maddelerin tıpkı bir ergitici gibi etki göstermesiyle sağlanır.

 Renkli Fayanslar : Demirli renkli fayans hamurlarının özelliği, hamurun bütünüyle örtücü olmasıyla belirlenir. Bu gibi hamurlar sarıdan toprak kırmızısına kadar değişen çeşitli renklerdedir. Oldukça, hatta, açıkça kaba bir hamur dokuları vardır. Kırıldıklarında donuk ve toprağımsı görünümleriyle gözenekli bir yapı özelliği gösterirler.

TEMİZLİK VE BAKIM

Sıcak su ve deterjan ile yıkanabilir veya silinebilir.

FAYANS FİYATLARI

Fayans fiyatları kullanılacak ürünlere ve yapılacak uygulamanın özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Fayans metrekare fiyatları 12 - 100 TL arasında değişiklik göstermektedir.