AMELİYATHANELER

Ameliyathaneler şimdiye kadar bir hastanenin içinde genelde merkezi konumda, farklı sahalar için kullanılabilir araştırma ve tedavi birimi olarak planlanmıştır. Alanın, cihaz ve personelin daha iyi kullanımı ve seferber edilişi tıbbi nedenlerle, uzman kontrolünde santralleştirilmiş servis fonksiyonu ile daha iyi hasta bakım için hijyenik neden teşkil etmişti. Özellikle merkezleştirilmiş büyük ameliyathane bölümleri yüksek çapta organizasyon gerektirmekte ve böylelikle beraber çalışan personelin fazla olmasından dolayı enfeksiyon riski de fazlalaşmaktadır. Aynı hizmet yerinde septik ve aseptik operasyonların birleştirilmesi de ayrı bir dezavantajdı. Septik ve aseptik ameliyatlar için programın, cerrah ve hijyenikerler ile birlikte görüşülerek planlanması gerekir. Günümüzde genelde büyük hastanelerde septik ve aseptik ameliyatlar için ayrılmış yapısal birimler planlanmıştır. Tehlikeye maruz bölgenin dışında konuşlandırılmış ameliyathane birimleri bu talepleri daha iyi karşılayabilmektedir. Ameliyathane bölümünün mahallini belirlemede diğer servislerle olan hizmet ilişkileri tekrar gözden geçirilmelidir. Bunlara, hasta kabul, ilk yardım, kaza cerrahi, doğum, endoskopi ve özel klinikler dahildir.

AMELİYATHANE BÖLÜMLERİ

Ameliyathane kısmında, daha önce teşhis edilmiş ve ilaçlarla iyileştirilemeyen hastalıklarla ilgilenilmektedir. Planlamada, birbirleri ile yoğun irtibatta bulunan yoğun bakım, narkozdan uyandırma odası ve merkezi sterilizasyon bölümlerinin birbirlerine yakın olmasına ve bu kısımlara hızlı ulaşma imkanlarının sağlanmasına önem verilmelidir. Hijyenik emniyet tedbirleri gereğince ameliyathane birimlerinin hastanenin diğer bölümlerinden tecrit edilmesi gerekir. Bu ayırma körük bölme sistemi ile sağlanmalıdır. Ameliyathane bölümleri merkezi konumda ve hastanenin çekirdek kısmından çabuk ulaşılabilir olmalıdır. İlk yardım servisinden, acil durumlarda (kazalar) ameliyat gerekebildiği için ameliyathane kısmına kısa mesafeden ulaşılabilir olmalıdır.

AMELİYATHANE BÖLÜMÜNÜN GRUPLANDIRILMASI

Her bir ameliyathaneye aşağıdaki gerekli odalar dahildir:

Ameliyat odası : 40-48 m²

Giriş odası : 15-20 m²

Çıkış odası : 15-20 m²

Yıkama odası : 12-15 m²

Cihaz odası : 10-15 m²

Yeni planlamalarda gerekirse, 2 ameliyat salonunu tek bir çıkış odasını kullanabilir. Ameliyathane bölümüne personel körük bölmeleri, hasta körük bölmesi, steril koridor, anestezi odası, bakım bölmesi, hemşire odası dahildir ve uyandırma odasının yakınında cenaze arabası park yeri bulundurulmalıdır. Hasta bölmesinin, hastayı başka yatağa kaldırma, ameliyat masasına hazırlama ve servis fonksiyonları ile entegre edilmiş ve büyüklüğü takr. 35 cm² dir. Teçhizat: Yıkama küveti, hastayı başka yatağa aktarım için elektrikli nakil bandı gerekir.

AMELİYATHANENİN ANA BÖLÜMLERİ

Yollar: Temas yoluyla mikrop geçmesini aza indirgemek için farklı birimlerin ayrılması gerekir. Ameliyat öncesi ve sonrası hasta, ameliyat öncesi ve sonrası personel, temiz ve kirli aletlerin bir alanda bulunduğu tek koridorlu sistem, günümüzde ekonomi ve yer gereksinimi nedeniyle sıkça uygulanmaktadır. En doğrusu, hasta ve personelin veya hasta ve temiz olmayan eşyaların birbirinden ayrıldığı iki koridor sistemidir. Tekli kullanımların bir araya getirilmesinin nedeni açıklanmamıştır ve bu şekildeki farklı uygulamalar halen süre gelmektedir. Hasta akışının ameliyathane personelinin bulunduğu çalışma kısmından ayırt edilmesi pozitif olarak gözükmektedir.

Ameliyathane Ana Odaları: Ameliyathane salonuna bir dizi gerekli bakım ve çalışma odaları bağlanmıştır. Bu odalar ameliyat salonu ile sıkı kontak halindedir ve doğrudan irtibatlandırılmalıdır. Ameliyathane, ameliyat masasının her yöne döndürülebilecek şekilde, mümkün olduğunca kare biçiminde boyutlandırılmalıdır. Büyüklüğü takriben 6,50 x 6,50 m olmalı, iç yüksekliği 3,00 m'yi bulmalıdır. Klima ve tesisatlar için takr. 0,70 m yükseklik planlanmalıdır. Fonksiyonel olarak esnekliğin sağlanması için ameliyathane odaları tek tip olarak düzenlenmelidir. Esas donanım olarak değişebilir, mobil sabit tabanlarla ameliyathanenin ortasına monte edilen ameliyat masası sistemi en önemli husustur. Ameliyathane salonunun doğal ışıklandırması psikolojik yönden avantajlı olsa da, çoğunlukla mahal nedeni ile buna ulaşılamamaktadır. Ameliyathane salonu karartma imkanlarına da sahip olmalıdır (örn. göz ameliyatları karanlık odalarda yapılmaktadır). Tesisatlar ve teknik bağlantılar günümüzde genel olarak anestezi lambaları ile sağlanmaktadır. Aksi taktirde, vakum, güldürme gazı, jeneratör en az zeminden 1,20 m yükseklikte olmalıdır. Yüksek steril bölge ile steril aletlerin yolunun ayırt edilmesi önemlidir. Ameliyathanelerin septik ve aseptik bölgelere ayrılması tıbbi önlem açısından kaçınılmazdır. Zemin ve duvarlar düz ve kolaylıkla yıkanabilir olmalıdır.

Narkoz Çıkış Odası : Narkoz çıkış odası narkoz giriş odasına benzer olarak donatılmıştır. Çalışma koridoruna çıkan sürgülü kapının iç genişliği a 1,25 m olmalıdır.

Narkoz Giriş Odası: Büyüklüğü takr. 3,80 x 3,80 m'dir. Ameliyathane salonuna bakan 1,40 m genişliğindeki elektrikli sürgülü kapının saydam camlı olarak ameliyat odası ile bağlantısı sağlanmalıdır. Teçhizat: Buzdolabı, evye küveti, kanüller için dolap, narkoz cihazı ve jeneratör için bağlantılar bulunmalıdır.

Yıkama Odası : Temiz ve kirli çamaşır odası olarak ayırt etme idealdir. Gerekli büyüklükteki oda hijyenik olarak yeterlidir. Her bir ameliyathane salonu için 3 adet su sıçramayan ayak pedallı lavabo bulundurulmalıdır. Odanın en az genişliği: 1,80 m olmalıdır. Ameliyathane salonuna açılan kapılar ayakla çalıştırılabilen elektrikli ve saydam camdan olmalıdır. Maliyet nedeni ile sarkaç kapılar da yeterlidir.

Steril Eşya Odası Bu odanın büyüklüğü farklı olabilir ve yeterli sayıda rafın bulunması gerekir. Her bir ameliyathane salonu için takr. 10-15 m2lik oda yeterlidir. Steril eşya odası ameliyathane salonundan doğrudan ulaşılabilir olmalıdır.

Cihaz Odası: Uzun mesafeyi önlemek için ameliyathane salonundan uzakta olmamalıdır. Ameliyathane salonu ile doğrudan bağlantılı olması avantajlıdır. Büyüklüğü takr. 20 m2 olmalıdır.

Subsiterilizasyon Odası / Anastezi Odası: Doğrudan ameliyathane salonunun steril bölgesi ile bağlantılı olabilir. Bu odanın temiz ve steril olmayan, mikrop bulaşıcı malzemeleri bulunan bir tarafı ile hazırlanılan steril eşyanın bulunduğu temiz tarafı vardır. Aynı anda bir çok ameliyathane ile irtibatlı olması hijyenik açıdan problemlidir. Teçhizat: Eviye, depo, çalışma yüzeyi, buhar sterilizasyonundan oluşmaktadır. Bunun haricinde cerrahi aletler cerrahi yeşil bölgenin dışında bulunan merkezi sterilizasyonda hazırlanır.

Alçı Odası: Alçı odası hijyenik sebeplerden ötürü cerrahi yeşil bölgede değil de, ilk yardım kısmındadır. Acil durumlarda hastanın ameliyathane salonuna ulaşabilmesi için bu odaya geçilmelidir.

AMELİYAT SONRASI HASTA GÖZETİMİ

Temiz Oda Tekniği Klimatize etmenin alternatifini temiz oda tekniği sunmaktadır. Burada karakteristik olan, gürültüsüz basınçlı hava ile benzeri biçimde hareketlenen havanın (0,45 m/saniye) hızıdır. Burada oluşan piston basıncı, tüm açıktaki mikropları ve zerrelerini öne doğru iterek odadan çıkarır. ideal durumda yüksek miktardaki mikroptan arınma normal tesislerle de sağlanabilir.

Ameliyat alanındaki akım yönündeki ek huzme ile hava türbülansı önlenebilir. Temiz olmayan hava ile temiz havanın karışması engellenebilir. Hijyenik mikropsuz ameliyat cihazı takr. 3,00 x 3,00 m büyüklüğündedir.

Ameliyat Sonrası Hasta Gözetimi: Narkozdan çıkma odası, bir çok ameliyathane salonunun ameliyat sonrası hastalarını alabilmelidir. Gerekli yatakların sayısı 1,5 x ameliyathane salonları sayısı ile hesaplanabilinir. Küçük bir lavabo mekanı olmalıdır. İçerden tüm yatakların gözüktüğü hemşire gözetleme odası mevcut olmalıdır. Gün ışığı hastaların oryantasyonu için önemlidir.

Yan Fonksiyonlar: Bu fonksiyonel odaların ameliyathane salonunun doğrudan yakınında bulunması gerekmez. Hasta ulaşımı için kullanılmayan bir koridora bölünmesi önerilir.

Hemşire Dinlenme Odası Bu odanın ölçüleri ameliyat birimlerinin büyüklüğüne göre belirlenir. Her bir ameliyat ekibi için (hekimler, ameliyat hemşireleri, anestezi hemşerileri) 8 eleman olarak hesap edilmelidir. Dinlenme odasında yeterli miktarda oturacak yer, dolap ve eviye bulundurulmalıdır.

Başhemşire Çalışma Odası : Merkezi olarak düzenlenmeli ve çalışma koridorunun gözükebileceği büyük cam yüzeyi olmalıdır. Yazı masasının yanı sıra organize işler için duvarda bir yer mevcut bulundurulmalıdır.

Dikte Odası : Büyüklüğü 5 m² 'den fazla olmamalıdır. Hekimler bu odayı sadece ameliyattan sonraki raporlar için kullandıklarından, böyle bir oda mutlaka gerekli değildir.

İlaç Odası : Anestezi ve cerrahi ilaçlar ve malzemeler için birleştirilebilir. Yer tasarrufu için tekerlekli raf sistemi on görülebilir. Odanın büyüklüğü takr. 20 m² olmalıdır.

Temizlik Odası : 5 m²’lik büyüklük yeterlidir. Ameliyathanenin her ameliyat sonrasında temizlenmesi ve dezenfekte olması gerektiğinden, ameliyathanenin temizlik salonuna yakın olması gerekir.

Temiz Yataklar İçin Alan : Hasta körük bölmesinin yakınında, temiz hazır yataklar için yeterli yüzey bulunmalıdır. Her bir ameliyat için ek temiz yatak bulundurulmalıdır.

WC : WC tesisleri savak kısmında olmalıdır, hijyenik nedenlerden dolayı ameliyathane alanında WC'nin bulundurulması engellenmelidir.

Klima Tesisi : Havalandırma tekniği havanın filtrelenmesi, inceltilmesi ve itme sebebiyle mikropların azaltılmasını sağlamaktadır. Yeterli miktarda havanın girişini oda hava tekniği tesisi üstlenmektedir. İki ameliyat arasında havanın yeterli oranda dekontaminasyonu için her saatte 15-20 kez hava değişimi gereklidir. Ameliyathane salonunda mikrop zerrelerinden arınmış bölge elde etmek için yan odalardan kontrolsüz hava akımı oluşmamalıdır. Bu ise ameliyathanenin hava yalıtımlı (mümkün olduğunca fugasız yapı tarzı) ve /veya basınç koruma tertibatı (koruma altındaki yapı elemanının basınç eğimi koruma tertibatı yapılması gereken kısımtardan daha az olmalıdır) ile sağlanır. Narkoz odalarına giren havayı uzaklaştırmak için ameliyathane salonunda en fazla basınç oluşur. En alçak basınç ek ve fonksiyon odalarında olmalıdır. Ameliyathane pencereleri kapanabilir pencere krizoliti ile donatılmalıdır.