ÇİM EKİMİ

Çim alanların yapımında başarı, bir dizi faktöre bağlıdır. Bu faktörler içerisinde en önemlilerinden birisi, çim ekilecek alanlarda toprağın, fiziksel ve kimyasal olarak çok iyi hazırlanmasıdır. Toprak ekimden önce fiziki yapısı, yabancı ot, drenaj, pH, bitki besin maddesi gibi birçok özellik yönünden çim ekimine uygun bir duruma getirilmelidir. Daha sonra kaliteli çim tohumu, düzenli ekim gibi uygulamalar ile iyi bir çim örtüsü elde edilebilir. Çim ekiminde başarılı sonuçlara ulaşmak için uygulanması gerekenler sıra ile şu şekildedir;

 Ekim Öncesi Yabancı Ot Kontrolü : Yabancı ot, çim ekim alanlarında önemli bir sorundur. Toprak, ekime hazırlanmadan önce yabancı otlar ile mutlaka mücadele edilmelidir. Özellikle çok yıllık, kök sap veya sülüklerle yayılan tarla ayrığı, köpek dişi, kanyaş  gibi yabancı otlarla mücadeleye  özel nem verilmelidir. Çim ekilecek alanlarda yabancı ot kontrol değişik yöntemlerle yapılabilir. Küçük ev bahçeleri veya parklarda yabancı otlar çapalanır veya değişik aletlerle sökülür. Toprak işleme sırasında ortaya çıkan bitkisel paralar da toplanarak çim alanı dışına çıkarılır. Geniş alanlarda çapalama veya toplama zor ve masraflı bir işlemdir. Bu alanlarda yabancı ot, toprak işleme veya değişik ot öldürücü ilaçlar ile kontrol edilebilir. Geniş alanlarda yabancı ot kontrol, ot öldürücü ilaçlar ile kısa sürede ve kolayca yapılabilir.

 Drenaj : Tüm çim alanlarında fazla su, bitki gelişimini olumsuz yönde etkiler. Göllenen veya aşırı su tutan alanlarda kökler yüzlek gelişir, bitki büyüme ve gelişimi yavaşlar. Drenaj, bitki kök bölgesindeki fazla suyun uzaklaştırılması işlemidir. Bunun için ya yüzey drenajı yapılmalı ya da kapalı drenaj yapılmalıdır. Yüzey drenajının yapımı kapalı drenaj yapımından daha ucuz ve kolaydır. Çim alanının yapımı döneminde, toprak yüzeyine su toplama kanallarına veya yollara hafif bir eğim verilir. Böylece çim yüzeyindeki su kolayca akarak su kanallarına ulaşır. Bazı geniş im alanlarında yüzey akışını yönlendirmek amacı ile yapılan yüzey drenajı yeterli olmayabilir. Ağır topraklarda suyun alt katmanlara kadar süzülmesi ve drenaj sistemi ile uzaklaştırılması nemli bir sorundur. Ağır topraklara sahip geniş park alanlarında 10 – 50 cm genişliğinde, 50- 100 cm derinliğinde açılan hendeklere iri akıl veya kırılmış taş doldurularak basit bir drenaj oluşturulur.

 Elektrik Su Şebekelerinin Döşenmesi : Çim alanların sulanması ve aydınlatılması amacı ile kurulacak sistemlerin boru veya kabloları toprak hazırlığı döneminde döşenmelidir.

 Çim Toprağının Hazırlanması : Çim bitkilerinin kökleri toprağın üst 20- 30 cm’ lik kısmında gelişirler. Humusa zengin, havalanması ve su tutma kapasitesi iyi olan topraklar im için uygundur. Fiziksel ve kimyasal özellikleri yönünden sorunsuz topraklarda herhangi ıslah işlemi yapılmadan ekim yapılabilir. İyi havalanmayan, zayıf topraklarda kökler çok yüzlek gelişir.

Çim ekimi için toprak hazırlığında  ayrı seçenek vardır;

 Hazır bulunan toprağa herhangi bir işlem yapılmadan doğrudan ekim,

 Toprağın üst katmanı tümü ile sıyrılarak amaca uygun yeni bir toprak karışımı serilmesinden sonra yapılan ekim,

 Toprağın üst 20–30 cm’ lik katmanı değişik organik maddeler ile ıslah edildikten sonra yapılan ekim.

Küçük sorunları bulunan topraklar bazı basit ıslah yöntemleri sonucu ekime uygun hale getirilir. Örneğin, tınlı yapıdaki toprağa organik maddece zengin toprak eklenmesi uygundur. Herhangi bir işlem yapılmadan veya basit önlemlerle ıslah edilen topraklar ekimden önce derince sürülür. Bu işlem geniş alanlarda traktörle çekilen pullukla ya da bel gibi aletlerle toprak tavında iken yapılır. Bu işlem yapılırken toprakta mevcut olan yabancı ot, bitki parçaları ortamdan uzaklaştırılır. Ayrıca inşaat artıkları da temizlenmelidir.

Çim ekimi için uygun toprak yoksa toprağın 20- 30 cm’ lik üst katmanı sıyrılarak yerine yeni toprak serilir. Bir dekar alanda 20 cm’ lik toprak katmanının hacmi 200 m3 tr. Ağırlığı ise 200-250 ton arasıdır.

 Toprak Islahında Kullanılan Maddeler : Çim alanların ıslahında veya toprak karışımlarının hazırlanmasında çeşitli maddeler kullanılabilir. Bunlar arasında ahır gübresi, peat, perlit, yaprak çürüntüsü olabilmektedir. Ahır gübresi  organik maddece çok zengindir. Toprak ıslahı amacıyla dekara 3–6 ton ahır gübresi ilave edilmelidir. Ahır gübresi ne kadar iyi olursa olsun, toprağa verilmeden önce hastalık ve yabancı ot tohumlarından mutlaka arındırılmalıdır.

 Çim Toprağının Serilmesi : Üst toprak katmanı değişik şekillerde ıslah edilen veya yeni bir karışım kullanılan alanlarda, toprağın serilmesi ve drenaj sistemi ile birleştirilmesi büyük nem taşır. Bitkilerin sağlıklı bir şekilde gelişmeleri için 10–30 cm kalınlığında toprak serilmesi ve bu katmanın drenaj borusuna bir hendek sistemi ile bağlanması gerekir.

 Toprak Fumigasyonu : Toprakta bulunan çeşitli hastalık etmenleri, telkurtları gibi canlılar yanında yabancı ot tohumları ile mücadelede kullanılır. Toprak fumigasyonu toprak hazırlığı bittikten sonra yapılır. Bunun için değişik yöntemler kullanılmaktadır.

 Gübreleme : Çim bitkileri normal büyüme ve gelişmeleri için azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve kükürde ihtiyaç duyarlar. Bunlar arasında en ok azot, fosfor ve potasyuma gereksinim duyarlar. Bitkiler ihtiyaç duydukları bu bitki besin elementlerini suni gübreler veya organik gübrelerden sağlarlar. Gübreleme genellikle im ekiminden birkaç gün önce yapılmalıdır. Aksi halde gübre yabancı ot gelişimini hızlandırır.

ÇİM TOHUMUNUN ÖZELLİKLERİ

Çim tesislerinde başarılı olmak için kullanılan tohumun özelliklerini bilmek gerekir;

 Yaprakların renkleri koyu yeşilden gri yeşile kadar çeşitli tonlarda olabilir. En uygun olanı taze yeşil renkte olanlarıdır. Bu rengin yaz kış korunması gerekir.

 Çim bitkileri devamlı gelişme gösterdiklerinden sürekli biçilmek ister. Çim sahalarının baştan hızlı bir gelişme ile sahanın örtülmesi daha sonra da yavaş gelişme arzu edilir.

 Kuraklığa dayanıklı olmaları istenir. Çim bitkilerinin Çoğu saçak köklü olup, kökleri 15- 20 cm derinliktedir. Yağışsız geçen yaz aylarında sulama isterler. Özellikle Ege ve Akdeniz Bölgesinde kuraklığa dayanıklı olması istenir.

 Basılmaya dayanıklı olmalıdırlar. Spor ve oyun sahalarında kullanılacak çim türleri basılmaya dayanıklı olmalıdır.

 Uzun ömürlüdürler. İyi bakımlı çimler 15-20 yıl bozulmadan kalmalıdır.

 Sık biçilmeye dayanıklı olmalıdırlar. Çim alanlarının homojen ve düzgün görünme sahip olması sık biçilerek sağlanır.

 Yukarı doğru ve toprak zerinde yayılma eğiliminde olmalıdırlar. Bazı çim bitki türleri sadece yukarı ve yanlara doğru gelişir. Bazıları ise toprakta kök yaparak gelişir. Bu nedenle çim karışımlarında her iki tür kullanılmalıdır.

 Kuvvetli kök gelişimi göstermelidirler. Spor alanlarında ve sık biçilen yerlerde yüzeysel köklü  türler zarar görür. Bu yerlerde kuvvetli kök gelişimi yapan türler kullanılmalıdır. Kullanılacak türlerin hastalık ve zararlılara dayanıklı olması, tesislerin uzun ömürlü olmasını sağlar.

 Çim alanları tesisinde kullanılan serin iklim im bitkileri dört cins içinde toplanmıştır. Bunun yanında sıcak iklimler ve az bakımlı yerler için yazın yeşil kalan fakat kışın sararan vegetatif organları ile tesis edilen bitkilerde vardır.

 Çim alanlarında kullanılan bitkiler kök ve sap özellikleri bakımından incelendiğinde kök gelişiminin yazın durduğu, kışın hızlandığı görülmektedir. Çim bitkisi gövdeleri, kök sap veya kardeşlenerek büyürler.

 Serin ve ılık mevsim im türleri 15- 21 0 C de iyi gelişir. Sulandıkları zaman yıl boyu yeşilliğini korurlar. Ayrıca sıcak bölgeler ve yazın kullanılan yerlerde çim saha tesisinde yalnız veya karışım olarak kullanılabilirler. Sıcak ve kuraklığa dayanıklı türlerdir. Renklerinin gri- mat oluşu ve kışın sararması gibi olumsuz yönleri vardır. Değişik amaçlara uygun karışımlar hazır olarak piyasaya sunulmuştur.

ÇİM EKİMİ NASIL YAPILIR

Çim alanların başarılı bir şekilde tesis edilmesi için ekim en nemli uygulamadır. Tohum kalitesi ne denli yüksek olursa olsun, ekim sırasında yapılacak hatalar başarısızlığa neden olur.

 Çim Ne Zaman Ekilir : Çim bitkilerinin ekim zamanının belirlenmesinde toprak sıcaklığı, toprak nemi, yabancı ot durumu, hastalık ve zararlılar ile bazı türlerin özel çimlenme istekleri gibi faktörler göz önüne alınır. Genel olarak, çim bitkilerinin sıcaklık ve nemin en uygun olduğu dönemlerde ekilmesi önerilir. Serin mevsim çim bitkilerinin tohumları en az 1–5 0C arasındaki sıcaklıklarda imlenebilir. Ancak çimlenme süresi çok uzar. Sıcaklık arttıkça imlenme hızı ve gücü yükselir. Ekim yatağında sıcaklık 15- 20 0C ye ulaştığında çimlenme hızlanır ve fideler ekimden kısa bir süre sonra toprak yüzeyinde görülür. Sıcaklığın 25–30 0C zerine çıkması halinde imlenme oranı yeniden düşer, fide gelişimi zayıflar.

 Çim Ekim Derinliği : Çim bitkilerinde ekim derinliği tohum iriliği ile yakından ilişkilidir. Kök tohumlar yüzlek, iri tohumlar derinlere güvenle ekilir. Kök tohumlu türler normal ekim derinliği 0,2 – 0,5 cm kadardır. Yüzlek ekilen tohumların iyi bir şekilde çimlenmesi için toprak yüzeyi sürekli nemli tutulmalıdır.

 Ekim Şekli : Çim tohumları elle serpilerek ekilir. Bu yöntemde nemli olan tohumların homojen dağılımını sağlamaktır. Serpme işlemi rüzgarsız bir günde yapılmalıdır. Bununla beraber alet ve makineler kullanılarak da ekim yapılabilir. Ekimlerde zayıf çıkış veya çim alanında yer yer boşluklar görülebilir. Bunun nedenleri arasında; toprak yüzeyinin çabuk kuruması, yağmurun ya da sulamanın etkisi ile erozyon, yıkanma ve kaymak tabakasının oluşması sayılabilir.

 Kapak Tabakası : Düzenli bir çıkışın sağlanması ve kaymak tabakasının oluşumunun engellenmesi amacıyla tohumların üzerine kapak atılmaktadır. Kapak tabakası, yağmur ve sulama suyu erozyonunu önlediği gibi rüzgarların olumsuz etkisini de en aza indirir. Ayrıca kapak malzemesinin iyi su tutması, tohumların çimlenmesi için uygun bir ortamdır. Kapak olarak seçim yaparken, hastalık ve zararlılardan arındırılmış olmasına, yabancı ot içermemesine dikkat etmeliyiz. Bunun yanında uygulama ve bulunma kolaylığına da dikkat etmeliyiz. Yurdumuzda tüm bu faktörler göz önüne alındığında kapak malzemesi olarak ahır gübresi, torf, kaliteli kumlu- tınlı toprak kullanılmaktadır. İyi yanmış ahır gübresi fumige edildikten ve elendikten sonra rahatlıkla kullanılabilir. Tohum ekiminden sonra ahır gübresi olarak toprak yüzeyine, türlerin tohum iriliğine göre 0,2-1 cm kalınlığında ( 2 –10 m 3 / da ) tabaka halinde serilir ve zerinden merdane geçirilir. Ahır gübresinin pahalı olduğu yerlerde gübre + toprak kullanılabilir. Diğer bir kapak malzemesi de torftur. Herhangi bir hastalık ve zararlı etmeni taşımadığı için ahır gübresinden daha uygundur. Ancak daha pahalıdır.

ÇİM EKİM ORANI

Çim ekimlerinde birim alana atılacak tohum miktarı oldukça değişkendir. Genel bir kural olarak kök tohumlarda daha az, iri tohumlu türlerde daha fazla tohum atılır. Ayrıca makine ile ekimlerde elle ekime göre daha az tohum kullanılır. Çim alanlarında kardeş sıklığı türlere göre değişiklik gösterir.Çim ne kadar çok kardeşlenirse o kadar az tohum atılabilir. Kaliteli çim eşitlerinin çok kardeşlendiği düşünülürse atılacak miktarın daha da az olacağı şüphesizdir. Ancak birim alana fazla tohum kullanılması ilk çıkış döneminde olumlu bir etki yapar.

ÇİM SULAMA NASIL YAPILIR

Çimlenme ve sürme döneminde toprak nemi son derece nemlidir. Genel kural, ekim derinliğinin 3–4 hafta süre ile nemli tutulması iyi bir çıkış için gereklidir. Zayıf çıkışın en nemli nedenlerinden birisi de bu tabakanın düzenli ve yeterli bir şekilde sulanmamasıdır. Kurak ve yarı kurak bölgelerde yılın büyük bir bölümünde toprak yüzeyi çabuk kurur. Tohumlar imlenme için yeterli nemi bulamazlar. Tohumların iyi bir çıkış yakalayabilmesi için düzenli sulanmaları gerekir. Tohum ekiminden sonra sulama sıklığı da nemlidir. Sabah erken ve akşam saatlerinde toprağın st 4–5 cm lik tabakası nemli kalacak şekilde sulanması yeterlidir.

ÇİMLENME VE SÜRME

Ekilen tohumların çimlenmesini iklim ve toprak şartları büyük ölçüde etkiler. Hızlı bir çimlenme için ortamda, yeterli su ve oksijenin bulunması, sıcaklık ve ışık şartlarının da uygun olması gerekir. Çimlenme işlemi tohumun su alması ile başlar. Ekilen tohumlar, bitki türüne göre ve ekim mevsimine bağlı olarak 7- 21 gün arasında çimlenirler. Uygun şartlarda ekilen tohumlardan bir sürgün ve sayıları 3–5 arasında değişen çim kökleri ve tekli yaprakçık oluşur. Başlangıçta sarı renkli olan sürgünler toprak yüzeyine ulaştığında yeşil renk alır. Çim kökleri bir süre grev yaptıktan sonra esas kökler gelişmeye başlar. Çim alanlarda kötü ya da seyrek çıkışa çok rastlanır. Bunun nedeni olarak, kötü tohum, derin ekim, kaymak tabakası bağlama, gübre ve ilaç zararı, tuzluluk, hastalık ve zararlıların olumsuz etkileri sayılabilir.

ÇİM NASIL BİÇİLİR

Çıkış sonrası yapılacak ilk biçim çok nemlidir. İlk biçim bitkinin yayılmasını, kardeşlenmesini ve sıklaşmasını hızlandırır. Biçim bitkiler fazla boylanmadan yapılmalıdır. Biçim ge yapıldığı takdirde bitkilerin dip kısımları sararır. İlk biçim türlere göre değişir. Ancak tüm im türlerinin 6–8cm yüksekliğe eriştiğinde ilk biçimi uygundur. Biçim de genel olarak fidenin 2/3 nün kalması, yani bitkilerin 4–5cm yükseklikten biçilmesi önerilir. Derin biçimler bitki örtüsünün hızla seyrelmesine neden olur. Hafif topraklarda ilk biçimden hemen önce hafif bir merdane geçirilmesi bitkilerin biçim sırasında sökülmelerini engeller. Bazen biçim sonrasında yeniden bir merdane geçirilmesi bitki kökleri ile toprağın iyice teması açısından olumlu sonular doğurur. Ancak merdaneleme toprak kuru iken yapılmalıdır. Yaş ve ağır topraklarda merdaneleme olumsuz sonular verebilir.